Мазмұны
Айналар – адам санасында ежелден ерекше мағынаға ие заттардың бірі. Әртүрлі халықтар оларды тек тұрмыстық бұйым ғана емес, рухани әлемге апаратын қақпа, тіпті жанның бейнесі ретінде қарастырған. Бүгінгі таңда да айналарға деген сақтық пен сенім сақталып келеді. Осы мақалада айнаға қатысты кең таралған ырымдарға тоқталып, нені жасауға болмайтынын қарастырамыз.
Ырымдардың бастауы қайдан шыққан
Адамдар алғашқы айналарды металлдан жасап, оны сиқырлы немесе тылсым күшке ие зат деп санаған. Айнаның ішінен жан көрінеді деген түсінік қалыптасып, ол затты ерекше құрмет тұтқан. Кешкі уақытта немесе әлсіз жарықта айнаға қарау қауіпті деп есептелген.
Көптеген елдерде айнаға қатысты қалыптасқан ырымдар әлі күнге дейін сақталған. Олар адамның өз бейнесімен қарым-қатынасына байланысты болады және психологиялық жағынан да белгілі бір әсер қалдырады.
Айна алдында не істемеу керек
Айна алдында жасалатын кейбір әрекеттер зиянсыз болып көрінгенімен, халық наным-сенімдерінде олардан аулақ болу ұсынылады. Мұндай кеңестер адамның психологиялық жай-күйін қорғауға да көмектеседі.
- айна алдында ұрыс-керіске баруға болмайды;
- ұйықтап жатқанда айнаға тура қарап жатпау қажет;
- айна кіреберіс есікке қарама-қарсы тұрмауы тиіс;
- сызат түскен немесе жарылған айнаға үңілмеу керек;
- тамақ жеу немесе сусын ішу айна алдында дұрыс емес;
- өз бейнеңе ұзақ үңіліп қалудан сақтанған жөн;
- тәжірибесіз адамның айна арқылы ырым жасауы ұсынылмайды;
- үйде біреу қайтыс болғанда айна жабылуы тиіс;
- себепсіз айна сыйлау ұсынылмайды;
- түнде айнаға қарап суретке түсудің қажеті жоқ.
Бұл тыйымдар жай ғана ырым емес, адамның ішкі күйіне де әсер ете алатын психологиялық факторлармен тығыз байланысты.
Көп таралған ырымдар және олардың мағынасы
Көптеген мәдениеттерде айна ерекше мағыналарға ие. Төменде кең таралған және қызықты деп саналатын ырымдарды ұсынамыз.
- Айна сындыру – жамандықтың белгісі. Бұл ырым бірнеше ғасырлардан бері келе жатыр. Айна жарылса, адамның рухани және тәндік тепе-теңдігі бұзылады деп саналады. Еуропалық дәстүр бойынша бұл жеті жылға дейін сәтсіздік әкеледі.
- Екі адам бір айнаға қарамауы керек. Бір айнаға бір мезетте екі адамның қарауы арада келіспеушілік тудырады деген сенім бар. Әсіресе ғашықтар үшін бұл ырым маңызды саналады – бұл олардың тағдырын бөлуі мүмкін делінеді.
- Нәрестені айнаға қаратуға болмайды. Бұрынғы ата-әжелер баланы бір жасқа дейін айнаға қаратуға тыйым салған. Бейнесін көріп қойған сәби «жанын айнада қалдырып кетеді» деп түсіндірген.
- Айна энергияны сіңіреді. Егер айна тұрған бөлмеде ұрыс-керіс, сырқат немесе жағымсыз эмоциялар көп болса, ол сол теріс қуатты жинап алуы мүмкін. Сондықтан ескі айна пайдаланбас бұрын тазарту немесе арнайы рәсім жасау ұсынылады.
- Жолға шығарда айнаға қарауға болмайды. Бұл ырым әсіресе алыс сапарға шығатын адамдар арасында кең таралған. Айнаға үңілу арқылы адамның рухы үйде қалып қояды, ал бұл жолдың сәтсіз болуына әкеледі деп сенген.
Бұл ырымдар, бір жағынан, халықтың қоршаған ортаға деген сезімталдығы мен символикаға мән беруінен туындаған. Олар ақылға қонымсыз болып көрінуі мүмкін, бірақ көбінің негізінде адамның өзін және эмоциясын бақылауға бағытталған идеялар жатыр.
Қазіргі заманда адамдар ырымдарға сын көзбен қарағанымен, айна секілді тұрмыстық заттарға қатысты сенімдер адам мінез-құлқын тәрбиелеуге көмектесе алады. Айна алдында жағымды ойда болу, бейнеңмен үйлесім табу және теріс эмоциялардан аулақ болу – ішкі тепе-теңдік пен көңіл күй үшін маңызды. Сол себепті мұндай ырымдарды мүлде теріске шығармай, кейбірін өмірде саналы түрде ескерген жөн.
