Көркем әдебиет тек оқиғалар желісімен немесе кейіпкерлерімен ғана емес, сонымен қатар автор қалдырған ойлы тіркестерімен де есте қалады. Лев Толстойдың «Анна Каренина» романы — осындай туындылардың бірі. Бұл шығармада терең философиялық ойлар мен эмоциялық мазмұнға толы сөз тіркестері мол. Әр кейіпкер өз сезімін, жан дүниесіндегі қайшылығын шынайы жеткізеді, ал олардың сөздері уақыт сынынан өтіп, мәңгілік мәнге ие болады. Осы мақалада біз романнан алынған ең танымал дәйексөздерге тоқталып, олардың мазмұнына қысқаша шолу ұсынамыз.
«Барлық бақытты отбасылар бір-біріне ұқсас, ал әрқайсысы өзінше бақытсыз.»
Бұл романның алғашқы сөйлемі ғана емес, сонымен қатар бүкіл туындының рухын сипаттайды. Толстой адам қарым-қатынасының нәзік табиғаты мен үйлесімнің қаншалықты сирек кездесетінін меңзейді.
«Адамдар қанша жерден жақын болса да, бәрібір жұлдыздар сияқты – кездесіп, қайтадан өз жолымен кетеді.»
Бұл ой адамдар арасындағы ішкі оқшаулықты көрсетеді. Физикалық жағынан бірге болу — рухани жақындықтың кепілі емес.
«Сүю — сүйген адамыңның өмірімен өмір сүру деген сөз.»
Мұнда шынайы махаббаттың мәні ашылады. Бұл тек сезім емес, толықтай жан-тәніңмен берілуді білдіреді.
«Кемелдікке ұмтылсаң, өзіңе ешқашан риза бола алмайсың.»
Бұл сөздер Левиннің ішкі күйзелістерін бейнелейді. Толстой кемелдікке деген шексіз ұмтылыстың адамды қажытып жіберетінін жеткізеді.
«Егер қорқыныш болмаса, сенім де болмас еді.»
Мұнда сенім мен үрейдің өзара байланысы айтылған. Бұл — адамның ішкі дүниесіне терең үңілетін философиялық тұжырым.
«Жан тыныштығы – бақыттан да маңызды рухани ләззат.»
Толстой мұнда адам өміріндегі сабыр мен үйлесімділіктің бағасын көрсетеді. Бақыт қуанышты сәт болса, тыныштық – терең әрі тұрақты күй.
«Ол ойлағанын айтатын, айтқанын орындайтын.»
Мұндай адам бейнесі — адалдықтың көрінісі. Сөз бен істің сай болуы — қоғамдағы сирек кездесетін құндылық.
«Махаббатта өткен де, келешек те жоқ – тек сол сәт қана бар.»
Бұл тіркес шынайы сезімнің уақытты ұмыттыратын күшін сипаттайды. Адам жан дүниесімен бір сәтке берілген кезде басқа ештеңе маңызды болмай қалады.
«Әйелден не талап етсең, соны өзің де беруің керек.»
Бұл пікір махаббат пен қарым-қатынастағы өзара жауапкершілікке назар аударады. Тек теңдік пен түсіністік қана шынайы сезімнің негізі бола алады.
«Күндеу – бұл махаббат емес, иемденуге деген ұмтылыс.»
Толстой қызғаныш пен махаббатты нақты ажыратады. Нағыз сүйіспеншілік еркіндік береді, ал күндеу — адамның өзімшілдігінен туады.
«Анна Каренина» романынан алынған бұл дәйексөздер адамның ішкі жан дүниесі мен рухани ізденісін дәл сипаттайды. Лев Толстойдың терең ойлары заманауи оқырманға да жақын. Әрбір сөз — өмірлік шындыққа негізделген, ал айтылған ойлар — уақытпен тексерілген. Роман әлі де өзектілігін жоғалтқан жоқ, себебі ондағы тіркестер әр оқырман үшін жаңа мәнге ие бола алады.
