Мазмұны
Бүгінгі қарбалас заманда шу-қоғамдық өмірдің ажырамас бөлігіне айналды. Қаланың у-шу көшелері, көлік дауысы мен үздіксіз қозғалыс адамдарға жеке кеңістік пен жайлылыққа уақыт қалдырмайды. Дегенмен, әлемде тыныштықты ерекше бағалайтын елдер бар. Солардың ішінде Швейцария өз халқының бейбіт өмірге, үйлесім мен тыныштыққа деген ұмтылысымен ерекшеленеді. Бұл елде тыныштық сақтау – тек дәстүр емес, қоғамдық мәдениеттің маңызды бөлігі. Швейцарияда артық дыбыстан, қажетсіз шудан неге соншалықты қорғанатынын түсіну үшін бірнеше себепке тоқталу керек.
Тыныштыққа құрметтің мәдени және тарихи тамыры
Швейцар қоғамындағы тыныштықтың мәнін түсіну үшін халықтың ұлттық болмысы мен тәрбие дәстүріне назар аудару қажет. Мұнда жеке кеңістік, тәртіп пен жайлылыққа деген құрмет ұлттық мінез-құлықтың ажырамас бөлігіне айналған.
- бала кезден бастап адамдарды тыныштық сақтауға және айналасындағыларға кедергі жасамауға баулиды;
- елдің барлық өңірінде қоғамдық орындарда – кітапханаларда, көліктерде, көпқабатты үйлердің кіреберісінде тәртіп ережелері қатаң сақталады;
- жұмыс орындарында да қатты дауыстап сөйлесуге немесе ашық дауыс көтеруге болмайды;
- жексенбі және кешкі уақыттарда тыныштық сақтау заңмен реттелген, бұл қоғамның барлық мүшесі үшін маңызды талап екенінің дәлелі;
- тыныштыққа құрмет ұрпақтан-ұрпаққа беріліп, адамдар арасындағы үйлесімділік пен өзара сыйластықтың сақталуына ықпал етеді.
Тыныштық пен тәртіпке ұмтылыс Швейцария қалаларындағы кикілжің мен күйзеліс деңгейінің басқа елдерге қарағанда әлдеқайда төмен болуына әсер етеді.
Заңнамалық және нақты шектеулер
Швейцарияда тыныштық сақтау тек этикалық қағида емес, сонымен қатар заңмен бекітілген тәртіп. Бұл елдің ерекше акустикалық ахуалын сақтауда маңызды рөл атқарады.
- Федералдық және кантондық деңгейде музыка дыбысы, тұрмыстық техника мен құрылыс жұмыстарының шуы нақты ережелермен реттеледі. Мысалы, жексенбі күні шөп шабатын немесе бұрғылайтын құрылғыларды қолдануға тыйым салынған.
- Әр түрлі шаруашылық іс-әрекеттерге арналған уақыт шектеулері бар. Көп жағдайда қатты шу шығаратын жұмыстар тек жұмыс күндері, күндізгі уақытта ғана рұқсат етіледі.
- Тыныштық тәртібін бұзған адамға айыппұл салынады, ал көршілер коммуналдық қызметке немесе полицияға шағымдана алады. Бұл кез келген дауды жедел шешуге және келіспеушіліктің алдын алуға мүмкіндік береді.
- Тұрғын үйлерді жобалауда акустикалық стандарттар сақталады, яғни басқа пәтерден келетін шудың деңгейі барынша азайтылған.
- Қалаларды жоспарлау кезінде арнайы тыныш аймақтарға – саябақтарға, аллеяларға, көл жағалауына басымдық беріледі, мұнда адамдар күнделікті күйбеңнен демала алады.
Айқын заңдар мен жоғары азаматтық жауапкершілік тәртіп пен әркімнің мүддесіне деген құрметті қамтамасыз етеді.
Тыныштықтың психологиялық мәні және жеке кеңістік
Швейцарияда тыныштық – жай ғана шудың болмауы емес, ішкі үйлесім мен көңіл-күйді сақтау кепілі деп есептеледі. Мұндағы адамдар тек тыныш ортада ғана толықтай демалып, денсаулығын сақтай алады деп сенеді.
- елдегі табиғи ландшафттардың көптігі тұрғындарды бейбіт атмосфераға баулып, қалаларда да осы тыныштықты сақтауға тырысады;
- көптеген отбасыларда кешкі ас немесе кешкі уақыт тыныш, бейқам жағдайда өтеді, бұл әр адамға демалуға және тыныштықтан ләззат алуға мүмкіндік береді;
- медитация, таза ауада серуендеу, кітап оқу – өмір салтының ажырамас бөлігі;
- басқаға тыныштық сыйлау – қоғамға құрмет пен ортақ игілік үшін қамқорлықтың көрінісі;
- жұмыс орындары мен білім беру мекемелерінде тыныштықты сақтау – зейінділікті, нәтижелілікті және шығармашылықты арттырудың бірден-бір жолы ретінде қарастырылады.
Осылайша, тыныштық қоғамдық игілік пен адамның ішкі үйлесімін қамтамасыз ететін маңызды құндылыққа айналған.
Швейцарияда тыныштықтың қадірі дәстүр, заң және саналы өмір салтына негізделген. Бейбіт орта адамдардың өмір сүру сапасын жақсартып, күйзелістен сақтап, өзара сыйластықты нығайтады. Тыныштыққа ұқыпты қарау әр адамның таңдауы мен тәртібіне әсер етіп, шу мен тыныштықтың арасындағы балансты сақтауда басқа елдерге үлгі бола алады.
