Мазмұны
Әр мемлекеттің өзіндік бейнесі мен рухани реңкі бар. Бір ел табиғатымен танылса, енді бірі тарихымен немесе сәулетімен ерекшеленеді. Ал Шри-Ланка – осының бәрін қатар ұсынатын, ерекше үйлесім тапқан ел. Бұл арал тек тропикалық көріністерімен ғана емес, шай мәдениетімен және мыңжылдық тарихы бар храмдарымен де танымал. Елдің шынайы болмысын түсіну үшін, оның шай өндірісі мен рухани өміріне тереңірек үңілу жеткілікті.
Ұлттық мақтанышқа айналған шай мәдениеті
XIX ғасырдың соңында Шри-Ланкада кофе дақылы ауруға шалдығып, оның орнына шай өсіру қолға алынды. Қазіргі таңда ел әлем бойынша ең сапалы қара шай өндірушілердің біріне айналды. «Цейлон шайы» деген атау – халықаралық нарықта жоғары сапаның синонимі.
Шай өндірісін танымал еткен негізгі себептер:
- таулы өңірлердің құнарлы топырағы мен жұмсақ климаты;
- 1200–2000 метр биіктіктегі террасалы плантациялар;
- шай жапырағын қолмен жинау және дәстүрлі өңдеу тәсілдерінің сақталуы;
- өңдеу фабрикалары мен танымал брендтік шаруашылықтардың болуы;
- үкіметтің қолдауы мен экспортқа бағытталған саясат.
Шай – жай ғана сусын емес, ұлттық болмыстың ажырамас бөлігі. Ол – қонақжайлылық белгісі, күнделікті өмірдің бір бөлігі әрі мәдени символ.
Рухани өмірдің өзегі – храмдар
Шаймен қатар, Шри-Ланка ежелден-ақ діни сәулет өнерімен және қасиетті орындарымен танымал. Буддизм бұл елде мыңдаған жылдар бойы терең тамыр жайып, адамдардың ойы мен өмір салтына ықпал етті.
Міне, елдегі діни ерекшеліктердің бірнеше мысалы:
- Елдің ең қасиетті орындарының бірі – Канди қаласындағы Будда тісінің храмы. Мұнда бүкіл буддистер әлемінен қажылыққа келушілер ағылады. Бұл орын ұлттық руханияттың символына айналған.
- Дамбулладағы үңгір храмдары ерекше көркем әрі тарихи маңызға ие. Онда 150-ден астам Будда мүсіні және қабырғаларда ежелгі фрескалар сақталған. Бұл орындар тек туристік емес, рухани шегіну мекендері ретінде де бағаланады.
- Румасала храмына байланысты көптеген аңыздар бар. Жергілікті тұрғындар оны Хануман алып келген қасиетті тау деп есептейді. Бұл елде буддизм мен индуизм элементтерінің үйлесімділігі айқын көрінеді.
- Храмдар тек құлшылық орны ғана емес, әлеуметтік өмірдің де белсенді орталығы. Олар мектептер ашып, қайырымдылықпен айналысады және жергілікті халықты біріктіреді.
- Көптеген ғибадатханалар табиғатпен үйлесімді орналасқан – төбелерде, ормандарда, сарқырамалар жанында. Бұл оларды тек сәулет туындысы емес, табиғи тыныштықтың бір бөлігі етеді.
Храмдар тек діни қызметпен шектелмейді – олар мәдени мұраның бір бөлігіне, халықтың жүрегіндегі рухани мекенге айналған.
Табиғат, дәстүр мен үйлесімнің тоғысуы
Шри-Ланкада ауыл шаруашылығы, діни дәстүрлер мен табиғат ерекше бірлік құрайды. Бұл елге келген әрбір адам осы үйлесімді сезініп, рухани тыныштық таба алады.
Бұл ерекшеліктер мынадай көрініс табады:
- көк шай алқаптары мен храмдар бір көрініс ішінде үйлеседі;
- тұрғындар ата-баба рухына, табиғатқа және дәстүрге құрметпен қарайды;
- діни мейрамдар көбінесе монастырьлер мен шіркеулерде өтеді;
- әрбір ауылда шағын ғибадатхана бар, оған ерекше ықыласпен қарайды;
- экотуризм мен тынығу бағытындағы қызметтер кеңінен дамыған – шай рәсімдері, йога курстары, табиғи пансионаттар.
Шри-Ланка адамды бір сәтке тоқтап, шайдың хош иісін сезініп, ғибадатхана маңындағы үнсіздікке құлақ түруге шақырады. Бұл – жай ғана саяхат орны емес, жан мен ойды тазартып, адамды өзімен қайта табыстыратын мекен.
Шай мен храмдар – Шри-Ланканың ажырамас бейнесі. Бұл ерекшеліктер елдің табиғатына, тарихына және рухани өміріне терең сіңіп кеткен. Арал байлықты емес, шынайы жылулық пен ішкі үйлесімділік арқылы баурайды. Әрбір шай ішкен сәтте таулардың тынысы сезіліп, әрбір пагодада уақыт пен сенімнің ізі байқалады. Шри-Ланка – жан мен жүректі бірдей емдейтін тыныштық елі.
