Мазмұны
Қазіргі ойын индустриясы қарқынды дамып келеді – жаңа кейіпкерлер, ерекше қабілеттер, күрделі механикалар мен ойын ішіндегі жүйелер үнемі жаңарып отырады. Осы өзгерістердің арқасында ойындар қызықты әрі тартымды бола түседі. Алайда кей жағдайда ойын ішіндегі белгілі бір элемент өзге бөліктерден әлдеқайда тиімді болып кетіп, әділдік қағидатын бұзады. Мұндай құбылыс ойыншылар арасында «имба» деген атаумен белгілі. Бұл мақалада біз осы ұғымның мәнін және теңгерімсіздік неге зиянды екенін егжей-тегжейлі қарастырамыз.
Имба деген не
«Имба» сөзі ағылшын тіліндегі «imbalance» (дисбаланс, тепе-теңсіздік) сөзінің қысқартылған түрінен шыққан. Ойын терминологиясында бұл ұғым ойын ішіндегі тым қуатты немесе әділетсіз артықшылық беретін элементті білдіреді.
Келесі жағдайларда ойыншылар белгілі бір нәрсені имба деп атай алады:
- қарсыласынан әлдеқайда күшті кейіпкер;
- шексіз пайда әкелетін қару немесе зат;
- оңай әрі үнемі жеңіске жетелейтін тактика;
- ойын логикасын бұзатын ерекше қабілет;
- шеберліксіз-ақ жеңіске жеткізетін комбинация.
Имба ойын ережелері мен ішкі тепе-теңдікті бұзып, ойыншылардың еркін таңдау жасауына кедергі келтіреді.
Имба неге зиян
Бір қарағанда тым мықты элемент ойынға қызықтық әкелетіндей көрінуі мүмкін. Бірақ уақыт өте келе мұндай артықшылық геймплей сапасына кері әсер етіп, ойыннан ләззат алуды азайтады.
Имбаның негізгі кемшіліктері төмендегідей:
- Ойын түрлерінің әртүрлілігін жояды. Барлығы бір ғана жеңісті әдісті таңдаса, ойын бірсарынды әрі қызықсыз бола бастайды. Бұл шығармашылық шешімдердің азаюына және тактикалық ойлаудың төмендеуіне әкеледі.
- Уытты атмосфера туғызады. Имбаны пайдаланушылар өзін басқалардан жоғары сезініп, өзге ойыншыларда әділетсіздік сезімі пайда болады. Мұндай жағдайда қарым-қатынас шиеленісіп, қауымдастықтың ішкі бірлігі әлсірейді.
- Ойын ішіндегі экономиканы бұзады. Егер тым тиімді элемент ойын ішіндегі ақшаға немесе нақты төлемге қолжетімді болса, ол «ақша төлеп жеңу» жүйесіне айналады. Бұл өз шеберлігіне сенетін ойыншылар үшін әділетсіз болып көрінеді.
- Жаттығу мен дамудың маңызын төмендетеді. Егер жеңіс шеберлікке емес, тек бір мықты затқа немесе кейіпкерге байланысты болса, ойыншының үйренуге деген ынтасы төмендейді. Бұл ойын тәжірибесінің сапасына кері әсер етеді.
- Ойыншылардың кетуіне себеп болады. Егер теңгерім бұзылып, жағдай өзгермесе, тіпті ең адал жанкүйерлердің өзі басқа жобаларға ауысуы мүмкін. Бұл ойын қауымдастығының ыдырауына әкеледі.
Яғни, имба қысқа мерзімде назар аударуы мүмкін, бірақ ұзақ мерзімде ол ойын әлемін әлсіретеді.
Балансты қалай сақтау керек
Теңгерім – ойын жасаудағы ең күрделі, бірақ маңызды міндеттердің бірі. Ол нақты математикалық есептеулермен қатар, ойыншылардың мінез-құлқын, пікірін және тәжірибесін жан-жақты талдауды талап етеді.
Балансты сақтау үшін келесі әдістер қолданылады:
- жеңіс пен жеңіліс статистикасын үнемі бақылау;
- жаңа функциялар мен элементтерді алдын ала жабық тестілеуден өткізу;
- тұрақты түрде жаңарту мен түзетулер енгізу;
- ойыншылардың пікірін тыңдай отырып, логикаға негізделген шешім қабылдау;
- өзгерістерді сынау үшін уақытша маусымдар ұйымдастыру.
Жаңашылдық пен әділеттілік тепе-теңдікте болса ғана ойын өз маңызын жоғалтпайды.
Неліктен әділ баланс баршаға маңызды
Ойын – тек бос уақытты өткізудің ғана емес, сондай-ақ бәсекелестік пен дамудың алаңы. Әр ойыншы өз еңбегі мен шеберлігі арқылы жетістікке жете алатынына сенуі тиіс. Баланс – бұл барлық қатысушыларға бірдей мүмкіндік беретін әділеттілік кепілі.
Егер ойын жүйесі әділетті болса:
- ойыншы жетістікке жетуге ынталы болады;
- қарсыласына және өз тәжірибесіне құрметпен қарайды;
- шынайы бәсекелестік пен жаңа нәрсені үйренуге құштарлық артады;
- түрлі стратегиялар мен тәсілдер қалыптасады;
- тұрақты әрі белсенді ойын қауымдастығы сақталады.
Сондықтан ойын ішіндегі әділеттілік – жай ғана этикалық норма емес, ол ұзақ мерзімді табыстың негізі.
Имба – бұл тепе-теңдіктің бұзылғанын білдіретін белгі. Ол кез келген, тіпті ең үздік ойынды да құлдыратуы мүмкін. Ал дұрыс теңгерім – шынайы қызығушылықтың, әділеттіліктің және ұзақмерзімді қызықты процестің кепілі. Сондықтан ойыншылар үшін де, әзірлеушілер үшін де баланс – ойынды тірі, әділ әрі тартымды ететін басты қағида.
