Қазақстанның ДСҰ-ға кіруі

Жаһандану жағдайында халықаралық ұйымдарға мүше болу – елдің экономикалық стратегиясының маңызды бөлігіне айналды. Мемлекеттер өз мүмкіндіктерін кеңейтіп, бәсекеге қабілеттілікті арттыру және жаһандық нарықтағы орнын нығайту үшін әлемдік сауда жүйесіне белсенді кірігуді көздейді. Сауда қатынастарын реттейтін басты құрылымдардың бірі – Дүниежүзілік сауда ұйымы (ДСҰ). Қазақстан бұл ұйымға мүшелікке өту жолында ұзақ әрі күрделі кезеңді бастан кешіріп, 2015 жылы ресми түрде ұйымның 162-ші мүшесі атанды. Бұл оқиға ел дамуындағы маңызды кезеңдердің бірі болып, ішкі және сыртқы саясаттың көптеген саласына әсер етті.

Қазақстанның ДСҰ-ға кіру кезеңдері

ДСҰ-ға қосылу процесі жиырма жылға жуық уақытқа созылды. Бұл кезеңде ел заңнамасы мен экономикалық саясатын халықаралық талаптарға бейімдеуге мәжбүр болды.

1. Қазақстан 1996 жылы ресми түрде ұйымға мүшелікке өтініш білдірді. Бұл қадам нарықтық экономикаға көшу мен әлемдік сауда жүйесіне кірігудің қисынды жалғасы болды.
2. Келіссөздер бірнеше бағыт бойынша жүргізілді. Негізгі мәселелер тарифтік саясат, қызмет көрсету нарығына қолжетімділік және зияткерлік меншік құқығын сақтау төңірегінде өрбіді.
3. 2015 жылы Қазақстан ДСҰ-ның толыққанды мүшесі атанды. Келіссөздердің аяқталуы елдің реформалар жүргізудегі жетістігін және халықаралық талаптарды орындауға дайындығын көрсетті.

Ұзаққа созылған бұл үдеріс ішкі экономикалық мүдделер мен жаһандық нарықтың талаптарын үйлестіруге деген ұмтылыспен түсіндіріледі.

Мүшелікке кірудегі мақсаттар мен ынта

ДСҰ-ға қосылу – түпкі мақсат емес, экономикалық өсімді қамтамасыз ету мен халықаралық серіктестердің сенімін арттырудың құралы.

• Қазақстан экспорттық әлеуетін кеңейтуді көздеді;
• ережелердің ашықтығы мен тұрақтылығы арқылы инвестиция тарту жоспарланды;
• сауда тосқауылдары мен кедендік алымдарды азайту маңызды мақсаттардың бірі болды;
• ел жаһандық бәсекеге белсене қатысуды қалады;
• кәсіпкерлік ортаны жақсарту және бизнес үшін болжамдылықты арттыру күтілді.

Бұл үміттер өзге мемлекеттердің тәжірибесіне сүйеніп, нақты есептеулерге негізделді.

Мүшеліктің ел үшін артықшылықтары

ДСҰ құрамына кіру Қазақстан экономикасына бірқатар нақты пайдалар алып келді. Бұл оң өзгерістер макродеңгейден бастап шағын кәсіпке дейін әсер етті.

• шетелдік инвесторлар мен сауда серіктестерінің сенімі артты;
• сауда дауларын шешу тетіктеріне қолжетімділік пайда болды;
• қазақстандық тауарлар үшін шетел нарығына шығу жеңілдеді;
• өнім сапасы халықаралық стандарттарға жақындай түсті;
• кәсіпорындар жаңа технологиялар мен серіктестік мүмкіндіктеріне ие болды.

Мұндай өзгерістер елдің экономикалық жаңғыруына және сыртқы байланыстарды күшейтуге жол ашты.

Қиындықтар мен сын-қатерлер

Мүшеліктің артықшылықтарымен қатар, белгілі бір қиындықтар да байқалды. Кейбір салалар жаһандық бәсекеге төтеп бере алмау қаупіне тап болды.

1. Сыртқы қысымның артуы. Нарықтардың ашылуы жергілікті өндірушілерді ресурсы мен тәжірибесі мол шетелдік компаниялармен бәсекелестікке түсірді.
2. Құрылымдық қайта құру қажеттілігі. Кейбір дәстүрлі салалар жаңа жағдайға бейімделе алмай, жаңғырту мен инвестицияны талап етті.
3. Стандарттарға бейімделу қиындығы. Халықаралық нормалар мен техникалық талаптарға сай болу үшін көп уақыт пен қаражат жұмсалды.
4. Әлеуметтік қысымның күшеюі. Кейбір кәсіпорындардың жабылуы мен жұмыс орындарының қысқаруы қоғамда алаңдаушылық туғызды.

Мұндай қиындықтар өзге елдерде де кездескенімен, оларды шешу үшін жүйелі әрі ұзақ мерзімді саясат қажет.

Қазақстанның ДСҰ-ға қосылуы – әлемдік экономикамен толыққанды ықпалдасудың маңызды қадамы болды. Бұл шешім елге жаңа нарықтар мен құралдарға жол ашты, бірақ сонымен қатар жаңғыруды, жауапкершілікті және икемді саясатты талап етті. Ғаламдық бәсеке күшейіп отырған шақта Қазақстанға ішкі әлеуетті дамыту, сыртқы қауіптерге бейімделу және ұлттық мүдделерді сақтау қажет. Ұйымға мүшелік елге өз позициясын нығайту мен ашық әрі әділ саудаға қатысуға мүмкіндік береді.