Мазмұны
Тропиктік жемістердің арасында ананас ерекше орын алады. Ол балғын дәмі мен ерекше хош иісімен ғана емес, сыртқы пішінімен де бірден көзге түседі. Көпшілікке тәтті десерт ретінде таныс бұл жеміс шын мәнінде көптеген құпияларға толы. Оның тарихы, құрылымы, құрамы мен адам денсаулығына әсері жайлы деректер талайларды таңдандырады. Бұл мақалада ананас туралы бұрын-соңды естімеген қызықты мәліметтер ұсынылады.
Шыққан тегі мен таралу аймағы
Ананастың отаны – Оңтүстік Америка болып табылады.
- алғашқы ананастар қазіргі Бразилия мен Парагвай аумағында өсірілген;
- «ананас» атауы Тупи тіліндегі «nanas» сөзінен шыққан, мағынасы – «керемет жеміс»;
- Еуропаға ананасты алғаш рет Христофор Колумб өзімен бірге алып келген;
- кейінірек бұл өсімдік Үндістан, Гавай аралдары мен Филиппинге таралған;
- бастапқыда сирек әрі қымбат болғандықтан, ол байлардың дастархандарында сәндік зат ретінде қолданылған.
Бүгінде ананас тропиктік елдердің символына айналған.
Биологиялық ерекшеліктері
Көп адам ананасты біртұтас жеміс деп ойлайды, алайда ол жүздеген гүлдің бірігіп қалыптасқан күрделі құрылымнан тұрады.
- Қабықтағы әрбір алтыбұрышты бөлік – жеке гүлден пайда болған;
- Өсімдікте нағыз сүйек болмайды, бірақ ол балапаншалар арқылы көбейе алады;
- Әр бұта өмірінде бір-ақ рет гүлдейді;
- Бір жемістің толық пісуі үшін 1–1,5 жыл қажет болады.
Бұл құрылым оны басқа тропиктік жемістерден ерекшелендіреді.
Химиялық құрамы мен пайдасы
Ананастың құрамында денсаулыққа пайдалы көптеген заттар бар. Ол ас қорытуды жақсартып, иммунитетті нығайта алады.
- құрамында бромелайн ферменті бар, ол ағзадағы ақуыздарды ыдыратады;
- бұл фермент ісінулер мен қабынуларды азайтуға көмектеседі;
- құрамындағы С дәрумені тіндердің қалпына келуіне ықпал етеді;
- марганец сүйек жүйесінің саулығын сақтайды;
- калориясы төмен, сондықтан диеталық мәзірге оңай енеді.
Демек, бұл жеміс тек дәмді ғана емес, сондай-ақ пайдалы тағам.
Ананас туралы тосын әрі қызықты деректер
Ананасқа қатысты кейбір деректер таңғалдырарлықтай ерекше.
- XVIII ғасырда Еуропада ананас сәндік бұйым ретінде қолданылған. Ауқатты адамдар оны дастарханға қойып, жемей-ақ, тек мәртебе белгісі ретінде пайдаланған.
- Гавай аралдарында ананас – қонақжайлылықтың символы. Оның бейнесі қонақүй, мейрамхана және дүкендердің маңдайшаларында жиі кездеседі.
- Ананасты төңкеріп қойған кезде оның шырыны ішкі бөліктерге біркелкі таралып, дәмі жақсара түседі.
- Жеміс тәтті болғанымен, оның шырыны тілге тітіркендіргіш әсер етуі мүмкін. Бұл бромелайн мен органикалық қышқылдардың әсерінен болады.
- Ананас жапырақтарынан берік талшық алынады, ол экологиялық таза маталар мен баламалы былғары жасауға қолданылады.
Осындай деректер оның тек тағам емес, сонымен бірге мәдениет пен өндірісте де орны бар екенін дәлелдейді.
Дұрыс таңдау мен сақтау ережелері
Ананасты сатып аларда және сақтауда мына кеңестерге назар аударған жөн:
- қабығы қатты, серпімді және дақсыз болуы қажет;
- жоғарғы жапырақтары жасыл әрі иілгіш болуы керек;
- иісінен жеңіл хош иіс сезілуі тиіс;
- тоңазытқышта 3–4 күн ғана сақталады;
- кесілген ананасты 24 сағат ішінде жеу ұсынылады.
Осы ережелерді ұстансаңыз, ананастан ләззат алу әрі оның пайдалы қасиеттерін көру оңай болады.
Ананас – сырттай қарапайым көрінгенімен, терең мазмұнға ие жеміс. Ол тек дәмдік сапасымен ғана емес, биологиялық құрылымымен, мәдени тарихымен және пайдалы қасиеттерімен де баурайды. Осы мақаланы оқығаннан кейін ананасқа деген көзқарасыңыз жаңа қырынан ашылары анық. Табиғаттың бұл сыйы – адам денсаулығы мен өміріне жағымды әсер ететін нағыз ғажайып.