Мазмұны
Адам өмірі түрлі әрекеттерден, қабылданған шешімдерден және сан алуан сөздерден тұрады. Әр кезеңде адам жоспар құрып, уәде беріп, істің нәтижесін көрсетуге талпынады. Бұл жағдайларда мінез айқын байқалады, өйткені сөзінде тұру қасиеті барлық мәдениеттерде аса жоғары бағаланған. Ұрпақтан ұрпаққа жеткен халық даналығы жинақталған тәжірибені мақал-мәтелдер мен нақыл сөздер арқылы жеткізді. Онда уәденің жауапкершілік екенін және істің сөзден маңызды екенін еске салатын ойлар көрініс тапқан. Сол ойлар адамға тәртіп пен сенімділік құндылығын терең түсінуге көмектеседі.
Істер мен уәделер туралы даналықтың құндылығы
Кез келген қоғамда сөзге беріктік пен істің нәтижесі адам беделін анықтаған. Онда жауапкершілік пен адалдық негізгі қасиеттердің қатарында тұрған. Тәрбиеде уәде берудің салдарын түсіну және айтылған сөзге жауапты болу талап етілді. Мұндай ұстанымдар қарым-қатынасты нығайтты және адамдар арасындағы сенімге негіз қалады.
Халықтың тәжірибесі көрсеткендей, іс әрдайым сөзден қуаттырақ. Қимыл нәтижені айқын көрсетеді және ішкі тәртіптің деңгейін айқындайды.
Істер мен уәделер туралы мақал-мәтелдер
Мақал-мәтелдер ұрпақтан ұрпаққа сақталған өмір тәжірибесін жинақтайды. Олардың әрқайсысында терең мағына бар және жауапкершіліктің мәнін түсіндіреді.
- істі нәтиже танытады;
- орындалмаған уәде – бос сөз;
- айтылған сөз мінездің беріктігін талап етеді;
- еңбек шыдамдылықты сүйеді;
- асығыстық ойды бұзады;
- еңбек құрмет әкеледі.
Бұл мақалдар табысқа жетудің тәртіп, шыдамдылық және тиянақтылық арқылы келетінін көрсетеді.
Ойландыратын нақылдар мен тұжырымдар
Халық даналығы ғана емес, өмір тәжірибесі бар адамдардың да уәде мен әрекет туралы айтқан ақыл-ойы көп. Олар жауапкершіліктің маңызын түсінуге және сөз бен істің үйлесімін бағалауға көмектеседі.
Кейбір даналық ойлар:
- Уәде тек орындалғанда ғана мағынаға ие. Бұл ой адамның мүмкіндігін бағамдап, бос сөзден аулақ болуды үйретеді. Уақытында орындалған уәде сенім тудырады, ал орындалмаған уәде қарым-қатынасты бұзады.
- Іс кез келген сөзден нанымды. Әрекет – дәлел, ал ниет – тек бастама. Өз қабілетін іспен көрсету – ең сенімді жол.
- Әуелі жаса, содан кейін айт. Бұл ой құр уәдені емес, нәтиже арқылы бедел жинауды ұсынады. Осындай ұстаным құрмет пен сенімді арттырады.
- Адалдық тәртіптен туындайды. Мінездің беріктігі уәдені орындаудан басталады. Іске жауапкершілікпен қараған жан кез келген жағдайдан жол табады.
- Сенім ұзақ уақыт қалыптасады және жылдам бұзылады. Әр сөз бен әрекет адам беделі үшін маңызы зор екенін еске салады. Сенімді қорғай білу – үлкен жауапкершілік.
Бұл ойлар уәденің салмағын түсінуге және әр шешімді ой таразысынан өткізуге үйретеді.
Даналықты күнделікті өмірде қолдану
Мақалдар мен нақылдар адамға пайдалы әдеттер қалыптастыруға көмектеседі. Олар өз ісіне және сөзіне мұқият болу керектігін еске салады.
Практикалық қолданыс:
- кез келген уәдені алдын ала ой елегінен өткізу;
- берілген сөзді уақытында орындау дағдысын қалыптастыру;
- адамдарға және өз еңбегіне құрметпен қарау;
- әр нәтиже үшін жауапкершілікті сезіну;
- бос сөзден сақтану.
Мұндай ұстанымдар кез келген адамды сенімді әрі тұрақты етеді.
Іс пен сөздің үйлесімі – адамдық қадірдің өлшемі. Сөзінде тұратын жан құрметке ие болады және айналасына сенім ұялатады. Іс нәтиже көрсеткенде ғана дамуға жол ашылады. Уәдеге берік адам өмірде де, қоғамда да байыпты және сенімді тұлғаға айналады.
