Мазмұны
Қазіргі әлемде шулы орта қалыпты құбылысқа айналған. Қала дыбыстары, хабарламалар, адамдардың дауысы, техниканың үнемі шуылдауы – миымызды үзіліссіз жұмыс істеуге мәжбүрлейді. Дегенмен, сыртқы дыбыстар кенеттен тоқтаған сәтте біздің ішкі жүйеміз бірден тынығу режиміне көшпейді. Керісінше, тыныштық мидың белсенді жұмысын бастайтын ерекше жағдай тудырады. Ғалымдардың зерттеулері дәлелдегендей, үнсіздік – бұл денсаулыққа пайдалы нейробиологиялық күй, ол адам психикасы мен когнитивті қабілеттеріне оң әсер етеді.
Нейрофизиологиялық деңгейдегі тыныштық әсері
Тыныштық ми үшін жай демалыс емес, ішкі қайта жүктелу үдерісі болып табылады. Дыбыссыздық кезінде мида ақпаратты сараптау мен терең ойлау белсендіріле түседі.
- тыныштық кезінде маңдай қыртысы аймағы белсендіріліп, назар шоғырлануы мен жоспарлау қабілеті артады;
- эмоционалды күйге жауап беретін мидың бөліктері күшейіп, ішкі күйді жақсырақ сезінуге мүмкіндік береді;
- сыртқы ықпал азайған кезде ми «әдепкі режимге» ауысады, бұл – ішкі естеліктерді қайта қарастырып, өзіндік талдау жасау кезеңі;
- кей адамдар үшін толық тыныш орта шығармашылық ойлаудың басты қозғаушысына айналады;
- үзіліссіз ақпарат ағынынан кейін тыныштық ми ресурстарын қалпына келтіріп, жүйке жүйесінің шаршауын азайтады.
Яғни, тыныштық – мидың терең күйге ауысуына мүмкіндік беретін орта, бұл ішкі үйлесім мен тепе-теңдікке жол ашады.
Психологиялық тұрғыдағы әсері
Тыныштықтың адам психикасына әсері де ерекше. Ол сыртқы шудың тітіркендіргіштігін жойып, эмоциялық тұрақтылықты күшейтеді. Бұл әсер бірнеше минут ішінде байқалуы мүмкін.
- Тыныштық мазасыздық деңгейін төмендетіп, жүрек соғысын бірқалыпты етеді. Сыртқы қысымнан арылған адам өз ішкі тыныштығын табуға бейім болады.
- Дыбыссыздық өзін-өзі бақылау қабілетін арттырады. Адам бұрынғы оқиғаларды зерделеп, себеп-салдар байланысын тереңірек түсіне бастайды.
- Эмоциялық серпілістер бәсеңдеп, шешім қабылдау процесі байыпты жүреді. Бұл — ішкі салмақтылықтың көрінісі.
- Тыныш ортада медитацияға ұқсас жай-күй қалыптасады. Бұл әсіресе ұйқысыздық пен созылмалы шаршау кезінде пайдалы.
- Дыбыс ағымындағы үзілістер есту сезімін қалпына келтіріп, қоршаған ортаны қабылдауды жақсартады.
Осындай күйде адам айналасын ғана емес, өз жан-дүниесін де анық әрі шынайы қабылдай бастайды.
Биологиялық және ұзақмерзімді әсерлері
Ғылым тыныштықтың бір реттік әсерінен бөлек, ұзақмерзімді оң салдарлары бар екенін көрсетеді. Ол миды қалпына келтіретін, нейрондық байланыстарды бекітетін табиғи құралға айналады.
- тұрақты түрде тыныштықты сезінген адамның гиппокампы – есте сақтау мен оқуға жауапты аймақ – үлкейе түседі;
- ми жасушалары жаңарып, стресс кезіндегі зақымдарды қалпына келтіру үдерісі басталады;
- тыныштық кезінде тыныс алу баяулап, қан қысымы төмендейді, бұл жүрек-қантамыр жүйесіне пайдалы;
- күніне кемінде 10–15 минут үнсіз отыру кортизол деңгейін тұрақтандырады;
- түнгі ұйқы сапасы жақсарып, әсіресе жүйке жүйесі әлсіреген немесе мазасыздыққа бейім адамдарда нәтижесі тез байқалады.
Мұның бәрі тыныштықтың физикалық және менталдық денсаулықты қалыптастырудағы маңызын дәлелдейді.
Ми тыныштықты бос кеңістік емес, ішкі жұмысты тереңдетуге арналған орта ретінде қабылдайды. Бұл – шешім қабылдауға, шығармашылыққа, еске түсіруге және өзін-өзі реттеуге жағдай жасайтын ерекше сәт. Заманауи өмір аясында шу күнделікті әдетке айналса, тишина – адамның шынайы қалпына оралуына көмектесетін күш. Сол себепті күнделікті өмірде үнсіздікке уақыт табу – тек тынығу емес, ақыл-ойдың тереңіне үңілуге мүмкіндік. Тыныштық – үнсіз сөйлеудің ең әсерлі түрі.
