Мазмұны
Қазіргі жаһандану дәуірінде әлемнің көптеген елдері ашық әрі қолжетімді бола түсті. Туризмнің дамуы, интернет пен халықаралық байланыстың күшеюі тіпті шалғайдағы елдердің өзін танымал ете бастады. Дегенмен, әлі де сырт көзден жасырынырақ, тұйық қалпын сақтап отырған мемлекеттер бар. Солардың бірі – Лаос. Бұл Оңтүстік-Шығыс Азиядағы шағын мемлекет көпшілікке бейтаныс әрі аз зерттелген елдердің қатарында. Географиялық жағынан белсенді туристік аймақта орналасқанына қарамастан, Лаос сырт әлемге есігін кең ашуға асықпайды.
Саяси жүйесі мен ақпаратқа қолжетімділіктің шектелуі
Лаостың жабық ел ретінде қалыптасуына ең алдымен оның саяси құрылымы әсер етеді. Елдің ресми атауы – Лаос Халықтық-Демократиялық Республикасы. Басқару коммунистік партияның бақылауында.
- барлық негізгі шешімдер Лаос Халықтық Революциялық Партиясының орталық аппараты арқылы қабылданады;
- мемлекеттік БАҚ қатаң бақылауда, ал балама ақпарат көздері жоқтың қасы;
- кейбір шетелдік сайттарға кіруге шектеу қойылған, ал интернет тек ірі қалаларда ғана кеңінен тараған;
- саяси пікір білдіру, наразылық немесе тәуелсіз ұйым құру мүмкіндігі шектелген;
- білім, мәдениет және туризм салаларына цензура қойылған, әсіресе дін мен тарихқа қатысты тақырыптарда.
Осы шектеулер ел туралы ақпараттың аз болуына және оның халықаралық кеңістікте төмен көрінуіне алып келеді.
Географиялық оқшаулану мен инфрақұрылымның әлсіздігі
Алты елмен шектесетін Лаостың орналасуы қолайлы көрінгенімен, оның логистикалық қолжетімділігі төмен. Бұл жағдай елдің жабық болуына өз әсерін тигізіп отыр.
- Елдің теңізге шығатын жолы жоқ, бұл оның сыртқы саудасына және туристік ағынына тосқауыл қояды. Көптеген жүк пен жолаушы көрші елдер арқылы өтеді.
- Таулы аймақтар мен қалың ормандар заманауи жол және теміржол салуға кедергі келтіреді. Кейбір өңірлерге жету өте қиын.
- 2021 жылға дейін Лаоста толыққанды теміржол желісі болған жоқ. Қытайдың «Бір белдеу – бір жол» бастамасы аясында жағдай сәл жақсарды.
- Ішкі әуе қатынасы тұрақты емес және кей кездері шетел азаматтарына арнайы рұқсат қажет етіледі.
- Шекаралық бекеттер мен көлік инфрақұрылымы шектеулі режимде жұмыс істейді, бұл да туризмнің дамуын тежейді.
Осындай логистикалық қиындықтар елді толық тануға мүмкіндік бермейді және оны сырт көзге жабық етіп көрсетеді.
Экономиканың ішкі ресурстарға бағытталуы
Лаос экономикасы әлемдік үрдістерден бөлек дамып келеді. Елдің негізгі тірегі – ауыл шаруашылығы, энергетика және шектеулі экспорт.
- халықтың басым бөлігі өз күнін өзі көретін егіншілікпен айналысады;
- экспорттың негізгі бөлігі – көрші Таиланд пен Вьетнамға бағытталған гидроэнергия;
- шетелдік инвестицияға қатаң бақылау қойылған, кей салаларға тек мемлекеттік әріптестік арқылы ғана кіруге болады;
- банк жүйесі дамымаған, тіпті қалаларда да қолма-қол төлем басым;
- ресми экономикалық деректер сирек жарияланады, бұл елдің нақты жағдайын бағалауды қиындатады.
Осындай оқшау даму моделі елді жаһандық экономикалық және ақпараттық кеңістіктен алыстата түседі.
Мәдени тұйықтық пен дәстүршілдік
Лаос халқы ғасырлар бойы өзінің тыныш, қалыпты өмір сүру салтын сақтап келеді. Бұл әсіресе ауылдық жерлерде қатты байқалады.
- халықтың басым бөлігі тхеравада бағытын ұстанатын буддистер, бұл ағым тыныштықты, қарапайымдықты және рухани өмірді бағалайды;
- жергілікті дәстүрлер шетелдіктерге түсініксіз немесе жабық көрінуі мүмкін;
- ұлттық мерекелер мен рәсімдер сырт көзден қорғалып, сирек жарияланады;
- дәстүрлі киім, сәулет пен тағамдар туристік қажеттіліктерге бейімделмеген;
- ауыл тұрғындары бейнетаспа, дрон немесе өз өміріне араласуды ұнатпайды.
Бұл тұрмыстық ұстанымдар мен мәдени қағидалар елдің сыртқы әлемге ашық болуына кедергі келтіріп отыр.
Лаостың Азиядағы ең жабық елдердің бірі саналуы бекер емес. Оның саяси бағыты, инфрақұрылымдық әлсіздігі, экономикасының оқшаулығы мен мәдени консерватизмі өзара үйлесіп, сырт әлемге тосқауыл болады. Бұл жағдай туризм үшін кедергі болса да, ерекше мәдениет пен табиғатты зерттеуге ұмтылғандар үшін терең әрі шынайы танысуға мүмкіндік береді. Лаос – сырт көзге тұйық көрінгенімен, ішкі тынысы бай әрі ерекше ел.
