Мазмұны
Қазіргі білім беру жүйесі тек оқу бағдарламаларымен ғана шектелмейді, ол жас ұрпақтың құндылықтарын қалыптастыратын мәдениетпен тығыз байланысты. Әртүрлі елдерде мектеп өміріне деген көзқарас әрқилы. Бір жерде сыртқы түрге назар аударылса, басқа қоғамдарда тәртіпке мән беріледі, ал Норвегияда басты орынға теңдік қойылады. Балаларға ерекше қамқорлық жасайтын бұл елде оқушылардың бірдей сөмке тағуы дәстүрге айналған.
Теңдік идеясы
Норвегия қоғамында теңдік қағидаты алдыңғы қатарда тұрады. Ата-аналар, мұғалімдер және мемлекет әр баланың өз ортасында тең сезінуіне жағдай жасайды.
- бірдей сөмке ауқатты және қарапайым отбасылар арасындағы айырмашылықты азайтады;
- балалар заттарды салыстырмай, оқу мен қарым-қатынасқа көбірек көңіл бөледі;
- ата-аналар мәртебе үшін қымбат сөмке сатып алуға мәжбүр болмайды;
- ортақ үлгі ұжымдық рух пен бірлік сезімін қалыптастырады;
- оқушылар адам құндылығы сыртқы белгілермен өлшенбейтінін түсінеді.
Бұл дәстүр ынтымақты нығайтып, әркімді құрметтеуге тәрбиелейді.
Пайдасы мен қолайлылығы
Әлеуметтік мәнімен қатар бірдей сөмкелердің практикалық пайдасы да бар. Олар балалардың денсаулығы мен солтүстік климат жағдайына лайықталып жасалады.
- Сөмкелер ортопедтердің ұсынысы бойынша дайындалады. Сапалы материалдан тігілгендіктен омыртқаға түсетін салмақты азайтып, арқа ауруының алдын алады.
- Модельдері су өтпейтін әрі төзімді болып жасалады. Жаңбырлы және қарлы ауа райында дәптер мен кітаптардың бүлінбеуіне мүмкіндік береді.
- Әр сөмкеде жарық шағылыстырғыш элементтер бар. Бұл қыс мезгілінде қараңғы уақытта балалардың жолда қауіпсіз жүруіне көмектеседі.
- Ішкі бөліктері ыңғайлы әрі сыйымдылығы жеткілікті. Заттарды ретімен салып, артық жүк артпай тасуға жағдай жасайды.
Осылайша бірдей сөмкелер символдық қана емес, тұрмыстық қызмет те атқарады.
Дәстүр және мемлекеттік қолдау
Норвегиядағы көптеген мектептерде сөмке бірінші сыныпқа қабылданған кезде беріледі. Бұл ата-ананың міндеті емес, муниципалитет немесе арнайы қорлардың сыйлығы саналады. Мұндай қадам қоғамның жас ұрпаққа деген қамқорлығын көрсетеді.
Мектеп сөмкесі жаңа өмір кезеңінің нышанына айналады. Бала оны алғанда өзіне тек отбасы емес, мемлекет те мән беретінін сезінеді. Бұл дәстүр оқушыларға сенімділік пен қорғаныш сезімін сыйлайды.
Мәдени маңызы
Норвегиялықтар үшін бірдей сөмкелер олардың өмірлік қағидаттарының айнасы іспетті. Олар үшін даралықты сыртқы сән көрсету емес, қарапайымдылық пен бірлік маңызды. Осындай дәстүр балаларға адамдарды сыртқы көрінісі емес, іс-әрекеті арқылы бағалауды үйретеді.
Бұл елде теңдік басты құндылық болғандықтан, сөмке жай ғана мектепке арналған бұйым емес, достық пен қамқорлықтың символы.
Норвегиядағы бірдей сөмке дәстүрі материалдық заттардың қоғам құндылықтарын білдіре алатынын дәлелдейді. Ол жас ұрпақты өзара қолдауға және құрметтеуге баулиды. Осындай ортада балалар сенімді, әлеуметтік жауапты болып өсіп, мектеп әркімді бағалайтын мекенге айналады.
