Мазмұны
Әдебиет әлемінде ғасырлар бойы маңызын жоймаған тұлғалар саусақпен санарлық. Солардың бірі әрі бірегейі – Уильям Шекспир. Ол тек ағылшын халқының ғана емес, барша адамзаттың рухани құндылықтар қазынасына орасан үлес қосты. Оның шығармалары сан ғасыр өтсе де, әр ұрпақтың жүрегінен орын тауып келеді. Бұл мақалада Шекспирдің өмір жолы, шығармашылық мұрасы мен әлемдік әдебиетке қосқан сүбелі үлесі туралы нақты деректер мен дәйектер ұсынылады.
Өмірбаяны және балалық шағы
Уильям Шекспир 1564 жылы Англияның Стратфорд-апон-Эйвон қаласында дүниеге келген. Оның әкесі Джон Шекспир – қолөнерші, анасы Мэри Арден – ауқатты фермерлер әулетінен шыққан. Шекспир бала күнінде жергілікті грамматикалық мектепте оқып, латын тілі мен көне әдебиет негіздерін игерген. 1582 жылы ол Энн Хэтэуэй есімді бойжеткенге үйленіп, үш бала сүйді. Жиырма алты жасқа келгенде болашақ драматург Лондонға аттанды. Онда алғашында актер, кейін театр труппасының мүшесі әрі драматург ретінде таныла бастады. Өмірінің соңғы жылдарын туған жерінде өткізіп, 1616 жылы дүниеден өтті.
Әлемдік әдебиеттегі орны мен жаңашылдығы
Шекспирдің есімі – көркем сөз өнерінің биік шыңы. Ол драматургияның дамуына тың серпін берген және адам жанының терең қатпарларын ашып көрсете білген тұлға.
- оның шығармаларында адам табиғатының күрделілігі, ар-ұждан, махаббат пен өшпенділік секілді мәңгілік тақырыптар бұрын-соңды болмаған шынайылықпен суреттеледі;
- ағылшын тіліне жүздеген жаңа сөз бен тіркес енгізіп, тіл байлығын еселеді;
- кейіпкерлері – Гамлет, Отелло, Макбет, Ромео мен Джульетта – әлемдік әдебиеттегі ең жарқын образдардың қатарында;
- драматург туындыларының композициясы күрделі әрі жан-жақты, астарлы мағынаға бай;
- Шекспир шығармашылығы кейінгі ақын-жазушылар мен өнер иелеріне шабыт болып, әдебиеттің дамуына үлкен ықпал етті.
Шекспир пьесаларында өмірдің өзекті мәселелері кеңінен көрініс тапты. Оның қаламынан туған әр шығарма адамзатқа ортақ құндылықтарды айшықтайды.
Шекспирдің даңқының сыры
Драматургтің танымал болу себептері көп қырлы әрі терең. Оның шығармалары кез келген дәуір оқырманына жақын және түсінікті.
- Шекспир туындылары әмбебап мәнге ие. Онда махаббат, опасыздық, билік пен еркіндік жолындағы күрес, ішкі қайшылықтар мен өмірдің қасіреті көркем тілмен өрілген. Әр адам бұл шығармалардан өзін таба алады.
- Жазушы тілінің байлығы ерекше. Оның сөз өрнектері, өткір афоризмдері мен бейнелі метафоралары ғасырлар бойы ұмытылмай келеді. Бұл – әдеби тілді байытқан асыл қазына.
- Шекспир ағылшын әдебиетінің ғана емес, бүкіл әлем әдебиетінің дамуына орасан зор әсер етті. Оның кейіпкерлері мен сюжеттері өзге ел жазушылары мен драматургтеріне шабыт сыйлады.
- Пьесалары бүгінде дүние жүзінің театрларында сахналанып, киноға түсіріліп, түрлі тілге аударылды. Бұл оның шығармаларының шынайылығы мен маңызын дәлелдейді.
- Шекспирдің идеялары мен адам табиғатына терең үңілуі – заманауи қоғам үшін де өзекті. Оның пьесалары бүгінгі күнге дейін адамзат рухының айнасы болып келеді.
Драматург өз заманынан озық ой айтып, адам мінезінің қайшылықтарын тамаша көрсете білді. Бұл – оның шығармаларының мәңгілік жасару құпиясы.
Қазіргі заман оқырманы үшін маңызы
Шекспир шығармашылығы бүгінгі таңда да өзектілігін жоғалтқан жоқ. Оның туындылары режиссерлерге, жазушыларға, өнер иелеріне шабыт көзі болып отыр. Әр пьесасы – адам мінезінің, ішкі жан дүниесінің энциклопедиясы.
- пьесаларды оқу адамды әдеби талғамға, ой тереңдігіне тәрбиелейді;
- жазушының кейіпкерлері арқылы адамның ішкі қайшылығын, ар-ұждан мәселесін сезінуге мүмкіндік туады;
- Шекспирдің идеялары тарих пен мәдениетті тануға жол ашады;
- оның шығармалары арқылы адамзатқа ортақ құндылықтар мен адамгершілік қағидалар бойға сіңеді;
- пьесаларынан әр ұрпақ өзіне қажетті өнеге, тәлім табады.
Бүгінгі күні де әлем сахналарында қойылатын шығармалары Шекспир мұрасының өміршеңдігін дәлелдейді.
Уильям Шекспирдің әлемдік әдебиетке қосқан үлесін сөзбен айтып жеткізу қиын. Ол драматургияны терең философиялық толғаныс пен биік көркемдік деңгейге көтерді. Шекспир шығармашылығы адамзат үшін рухани бағдаршам, өмірдің мәнін іздеуге жетелейтін мәңгілік қазына болып қала береді. Оның мұрасы ұрпақтан-ұрпаққа жалғасып, адамзат санасына сәуле шашуда.
