Даналыққа толы сөздер адамзат тарихында уақыттан тыс өмір сүре алады. Қысқа ғана ой кейде ұзақ түсіндірмеден де терең әсер қалдырады және өмірге деген көзқарасты өзгертуге қабілетті болады. Будда ілімі дәл осындай ықшам, бірақ мазмұны бай тұжырымдар арқылы кең тарады. Бұл сөздер дайын жауап бермейді, керісінше адамды ойлануға, өзін тыңдауға жетелейді. Төменде Буддаға телінетін ең танымал нақылдар келтірілген, олар бүгінгі күнде де өз мәнін жоғалтқан жоқ.
«Адам өз ойының нәтижесіне айналады».
Бұл ой сананың өмірдегі шешуші рөлін көрсетеді. Ішкі ойлау тәсілі әрекеттерге, таңдауларға және мінезге тікелей ықпал етеді. Осыны түсінген жан өз болмысын өзгерту мүмкіндігіне ие болады.
«Жек көрушілік жек көрушілікпен жойылмайды, оны тек мейірім ғана тоқтата алады».
Нақыл қақтығыстардың табиғатын ашып көрсетеді. Қарсы әрекет көбіне шиеленісті күшейтеді, ал жанашырлық оны әлсіретеді. Мұнда әлсіздік емес, саналы күш туралы айтылып тұр.
«Бұл жолды сен өзің жүруің керек».
Осы сөйлем жеке жауапкершіліктің маңызын еске салады. Рухани даму ешқашан басқа біреудің қолымен жүзеге аспайды. Мұндай түсінік сыртқы тірекке тәуелділіктен арылтады.
«Мың шайқаста жеңіске жеткеннен гөрі, өзіңді жеңу әлдеқайда маңызды».
Бұл тұжырым сыртқы табыстан ішкі тәртіпті жоғары қояды. Нәпсі мен қорқынышты басқару нағыз ерлік ретінде сипатталады. Мұндай көзқарас бәсекеге емес, өзін тануға негізделген.
«Тыныш ақыл шынайы күш береді».
Мұнда сабырлылық әрекетсіздікпен теңестірілмейді. Керісінше, айқын ой кез келген жағдайда дұрыс шешім қабылдауға көмектеседі. Ішкі тыныштық тұрақтылықтың көзі ретінде ұсынылады.
«Денсаулық – ең үлкен сый, қанағат – ең үлкен байлық».
Нақыл өмірдегі құндылықтарды қайта қарауға шақырады. Материалдық жетістіктер емес, тән мен жан күйі басты орынға шығады. Осындай өлшем адамды артық уайымнан сақтайды.
«Шам отсыз жанбайтыны сияқты, адам да рухани өмірсіз толық өмір сүре алмайды».
Бұл бейнелі ой мағынаның қажеттілігін көрсетеді. Рухани тірек болмаған кезде тіршілік бағытсыз болып қалады. Мұнда сенім емес, саналы өмір сүру ұғымы басым.
«Бақытқа апарар жол жоқ, бақыттың өзі – жол».
Осы сөз бақытты болашақтағы мақсат ретінде емес, қазіргі сәттің күйі ретінде қабылдауды ұсынады. Әрбір қадамның өзінде мән бар екені еске салынады. Мұндай көзқарас үмітке тәуелділікті азайтады.
Будданың нақылдары өз құндылығын көне дәуірден емес, әмбебап мағынасынан алады. Олар адам ішкі әлеміне бағытталған және белгілі бір уақытпен шектелмейді. Қарапайым сөйлемдер арқылы терең философиялық ойлар жеткізіледі. Әр кезеңде бұл сөздер жаңа қырынан ашыла алады. Сондықтан да олар қазіргі заман адамымен үндесіп қала береді.
