Мазмұны
Әрбір қоғамда өзіндік күнделікті әдеттер мен өмір салты қалыптасқан. Бір елде қалыпты саналатын нәрсе басқа жерде таңданыс тудыруы мүмкін. Солардың бірі — Дания тұрғындарының кешке үйдегі перделерін жаппай отыруы. Көшеде жүріп келе жатып, терезеден жарық түскен бөлмені, ұқыпты жиһазды және тыныш атмосфераны байқау қиын емес. Бұл жай ғана тұрмыстық ерекшелік емес — оның артында тұтас мәдениет пен өмірге деген көзқарас жатыр.
Ашықтық — қалыпты жағдай
Дат халқы ашықтық пен сенімге негізделген өмірге үйренген. Олар үшін жеке кеңістік маңызды болса да, оны міндетті түрде жасыру қажет емес. Пердесіз терезе — бұл көрсетілім емес, керісінше ештеңе жасырудың қажеті жоқ дегенді білдіреді.
- перде жаппау адалдық пен сабырлылықты білдіреді;
- терезеге үңілу әдепсіздік саналады;
- ашықтық қоғамға сенімнің белгісі ретінде қабылданады;
- құпиялылықты мата емес, мәдениет қамтамасыз етеді.
Мұндай жүйе тек әлеуметтік жауапкершілік пен өзара сыйластық деңгейі жоғары ортада ғана жұмыс істейді.
Жарық пен жайлылық мәдениеті
Данияда күн шуақты күндер аз, сол себепті табиғи жарық ерекше бағаланады. Перде жаппау арқылы адамдар жарықты көбірек пайдаланып, жайлылық пен психологиялық тепе-теңдікті сақтайды.
- Үйдегі жарық көңіл күйге әсер етеді. Табиғи жарық адамға сергектік, ішкі тыныштық және жайлылық береді. Бұл тіпті бұлтты күндері де күйзеліске түсуден сақтайды.
- Терезенің ашық болуы сыртқы әлеммен байланыс орнатады. Ағаштар, аспан немесе көшелердің көрінісі кеңдік пен еркіндік сезімін тудырады.
- Пердесіз интерьер жеңіл көрінеді. Бұл скандинав стиліне сай, қарапайымдылық пен тазалықты көрсетеді.
- Кешкі жарық — хюгге мәдениетінің бір бөлігі. Даниялықтар үшін кешкі жайлылық — жұмсақ жарық, шырақтар мен тыныш атмосфера. Терезеден төгілген жарық сол жылылықтың бөлшегі ретінде қабылданады.
Мұндай қатынас үй ішіндегі эстетика мен күнделікті өмір салтының өзара байланысын көрсетеді.
Сенім — қоғам негізі
Дания қоғамы сенімге негізделген. Көпшілік бөтен адамдар жеке өміріне араласады деп алаңдамайды. Керісінше, шынайылық пен қарапайымдық жоғары бағаланады.
- өмірдің бөлшектерімен бөлісу қалыпты саналады;
- қоғамда табиғилық пен ашықтыққа мән беріледі;
- үйдің ішкі көрінісі сынға ұшырамайды;
- жеке шекаралар үнсіз келісіммен сақталады.
Осындай жағдайда перде жаппай-ақ тыныштық пен қауіпсіздікті сезінуге болады.
Қай кезде перде қолданылады
Перде жаппау — қатаң ереже емес. Кей кездері даниялықтар да терезелерін жабады. Бұл көбіне жағдайға байланысты қабылданатын шешім.
- Күн сәулесі тым ашық болғанда. Әсіресе жаз мезгілінде таңғы күн көзі мазалауы мүмкін. Мұндай кезде жеңіл перде көмектеседі.
- Терезе халық көп жүретін жерге қараса. Бірінші қабаттағы пәтерлерде немесе тығыз орналасқан көшелерде жекелік сақтау үшін перде тартылады.
- Қараңғы қажет болғанда. Ұйықтау, фильм көру немесе жайлы атмосфера қажет болған жағдайда перде жабылады.
- Декор мақсатында. Кейде перделер тек сәндік элемент ретінде пайдаланылады. Олар жабылмай, интерьердің бір бөлігі ретінде тұрады.
Сондықтан перде жаппау — міндет емес, жай ғана жиі кездесетін әдет.
Даниялықтардың перде жаппау әдеті — ерекше мәдени кодтың көрінісі. Бұл сенімге негізделген, жарықты бағалайтын, ішкі тыныштықты жоғары қоятын өмір салты. Мұндай ашықтық әлеуметтік жетілгендік пен шынайылықтың нәтижесі. Пердесіз терезе — көрсетілім емес, шын мәнінде адам мен әлем арасындағы үйлесімді қарым-қатынастың белгісі.
