Мазмұны
Сыйлық беру дәстүрі әрдайым тек материалдық мағынамен шектелмеген. Адамдар сый арқылы ниетін, құрметін және болашаққа деген тілегін білдірген. Уақыт өте келе кейбір заттар тұрмыстық мәдениетте ерекше белгіге айналды. Солардың бірі – байлық пен қаржылық жағдаймен тығыз байланысты әмиян. Сондықтан оны бос күйінде тарту етуге қатысты тыйым көпшіліктің санасында әлі де сақталып келеді.
Әмиянның халықтық танымдағы мәні
Көне түсініктерде әмиян жай ғана ақша сақтайтын бұйым ретінде қабылданбаған. Ол адам ырысының, несібесінің және табыс көзінің белгісі саналған. Иесінің қаржылық жағдайы осы заттың күйімен тығыз байланыстырылған. Ішінің бос болуы тоқырау мен кірістің азаюын білдіреді деп есептелген. Сол себепті мұндай сыйлыққа әрқашан сақтықпен қараған.
Бос сыйлыққа қатысты ырымдар мен нанымдар
Халық арасындағы сенімдерде бос әмиян жағымсыз белгі ретінде түсіндіріледі. Мұндай тарту табыссыздық немесе тұрақсыздық тілеумен теңестіріледі. Ырымға сенбейтін адамдардың өзі дәстүрге құрмет ретінде бұл қағиданы жиі ұстанады. Ұрпақтан ұрпаққа берілген түсініктер күнделікті өмірде әдетке айналып кеткен.
Бос әмиянның қолайсыз саналуының бірнеше кең таралған себебі бар.
- ішіндегі ақшаның болмауы болашақтағы қаржылық қиындықтың нышаны ретінде қабылданады;
- мұндай күй жинақталмайтын, тұрақсыз кірісті меңзейді;
- толтырылмаған кеңістік сыйлықтың толық еместігін білдіреді;
- алушыға деген немқұрайлылық ретінде түсіндіріліп кетуі мүмкін.
Осы себептер дәстүрлі көзқарасты ұстанатындар арасында жиі айтылады.
Психологиялық тұрғыдан қабылдануы
Ырымдарды есепке алмаса да, бос әмиян адамда екіұшты сезім тудыруы ықтимал. Алушы назарын еріксіз ішіндегі жоқтыққа аударады. Ішіне бір нәрсе салынған сыйлық ойластырылған әрі жылы ықыласпен берілгендей әсер қалдырады. Мұнда ақшаның мөлшері маңызды емес. Ең бастысы – ниеттің көрінісі.
Әмиянды қалай дұрыс сыйлау керек
Қарапайым ережелерді сақтау арқылы бұл бұйымды мәнді сыйлыққа айналдыруға болады. Әдетте ішіне тиын, купюра немесе естелік тұмар салынады. Мұндай қадам қаржылық жолдың басталуын және молшылық тілегін білдіреді. Материалдық құны шешуші рөл атқармайды. Негізгі мән символдық мағынада жатыр.
Көбіне қолданылатын нұсқалар төмендегідей.
- Тиын тұрақты ақша айналымы мен берекенің белгісі ретінде салынады.
- Купюра табыс пен әл-ауқаттың өсуін меңзейді.
- Тұмар немесе белгі сәттілік пен қорғанышты білдіреді.
Бұл тәсілдердің әрқайсысы оң ниетпен қабылданады.
Қазіргі көзқарас және дәстүрдің жалғасы
Бүгінгі қоғамда ырымдарға деген қатынас біршама икемді бола түсті. Көпшілік оларды қатаң ереже емес, мәдени мұра ретінде қабылдайды. Соған қарамастан әмиянды бос бермеу әдеті сақталып келеді. Бұл әрекет әдеп пен сыйластықтың белгісі саналады. Осылайша көне дәстүр заманауи өмір салтына үйлесімді түрде енді.
Бос әмиян сыйламау қағидасы символдық ойлау мен халықтық тәжірибеден бастау алады. Ырымға сену-сенбеуіне қарамастан, бұл қадам сыйлықтың маңызын арттырады. Ішіне салынған шағын белгі молшылық пен сенімді болашаққа деген тілекті білдіреді. Сондықтан бұл дәстүр қазіргі күнде де өз өзектілігін жоғалтпай отыр.
