Мазмұны
Күнделікті өмірде адамдар күтпеген ұсақ-түйек жағдайларға жиі тап болады, ал мұндай оқиғалар кейде ерекше мәнге ие болып жатады. Ерте заманда осындай жағдайлар ырымдар мен наным-сенімдер арқылы түсіндірілетін. Жыртылған киім тек қолайсыздық қана емес, тағдырдың ескертуі немесе белгісі ретінде қабылданды. Әр халық бұл құбылысты өзінше жорып, тігістің сөгілуіне түрлі мән берген. Уақыт өте келе мұндай сенімдердің біразы маңызын жоғалтты, бірақ көне ырымдарға деген қызығушылық әлі де сақталған.
Киімнің жыртылуына қатысты халықтық түсініктер
Ежелгі дәстүрлерде матаның бүлінуін алдағы болатын оқиғалардың белгісі ретінде қарастырған.
- иықтағы тігістің сөгілуі туыстар арасында кикілжің не түсініспеушілікті білдірген;
- кеуде тұсындағы жыртылу алдағы сезімдік толқулардың белгісі саналған;
- етек жиегінің бүлінуін күтпеген сапармен немесе қоныс аударумен байланыстырған;
- арқадағы тігістің жарылуы біреудің сырттай өсек айтуына меңзейтін деп сенген.
Осындай жорамалдаулар кездейсоқ жағдайларға қосымша мән беріп, оны түсіндіріп отырған.
Әртүрлі жағдайда тігістің сөгілуін жору
Күнделікті тұрмыста киімнің қай жерде жыртылғанына байланысты нақты түсіндірмелер болған.
- Егер дастарқан басында тігіс жарылса, оны күтпеген қонақтардың келуінің белгісі деп санаған. Мұндай оқиға үй ішіндегі өзгерістерге ишара жасайды деп түсіндірілген.
- Жол үстінде киімнің жыртылуы сапарда кедергілер болуы мүмкін дегенді білдірген. Саяхатшылар мұны сақ болуға шақырған ескерту ретінде қабылдаған.
- Жұмыс барысында матаның бүлінуін шаршаудың немесе қателіктің белгісі деп түсіндірген. Киім «жағымсыз энергияны» өзіне тартып, иесін қауіпті жағдайдан алдын ала ескерткен деген сенім болған.
- Егер киім түсінде жыртылса, бұл адамның уайымы мен ішкі күмәнін көрсететін деп жорылған. Мұндай белгі адамға шешімдерін қайта қарауды еске салған.
Бұл түсіндірмелер адамдарға кездейсоқ жағдайларға мән беріп, өзін қауіпсіз сезінуге мүмкіндік берген.
Қорғау амалдары мен ырымдар
Жағымсыз мағынадан арылу үшін адамдар қарапайым әрекеттер жасаған.
- жыртылған жерді бірден тігіп қойған;
- тігіс барысында түйін жасап, оған қысқа дұға оқыған;
- кейде кішкене бөлігін тігіссіз қалдырып, «осы жерден жамандық шығып кетеді» деп сенген;
- басқа жағдайда ақауды әшекеймен немесе брошьпен жауып, «белгіні жапқан».
Мұндай амалдар адамдарға сенім беріп, мазасыздықтан арылуға көмектескен.
Қазіргі замандағы көзқарас
Бүгінде көпшілік жыртылған тігісті тағдырдың белгісі ретінде емес, тек ыңғайсыздық ретінде қабылдайды. Көбіне бұл жағдайды инемен тез жөндеуге болатын ұсақ-түйек іс деп санайды. Дегенмен, көне ырымдарға деген қызығушылық жоғалған жоқ. Олар фольклордың бір бөлігі ретінде айтылып, қызықты әңгіме түрінде қолданылады.
Жыртылған киім туралы ырымдар өткен заманда адамдардың күнделікті жағдайларға ерекше мән бергенін еске салады. Мұндай сенімдер түсініксіз жайттарды түсіндіріп, қорқынышты жеңілдетуге көмектескен. Қазіргі таңда олар халық мәдениетінің бір бөлшегі ретінде қабылданғанымен, ата-бабаларымыздың дүниетанымын танытады. Кездейсоқтық пен болашақ арасынан байланыс іздеу адамның табиғи қасиеті болғандықтан, бұл ырымдар әлі де қызықты әрі мәнді болып қала береді.
