Әдеби шығарманың күші тек оқиға желісінде ғана емес, ондағы терең мағыналы тіркестер мен ой салар сөздер арқылы да көрінеді. Кейбір сөйлемдер бір ғана жолмен тұтас тағдырды, ішкі жан күйзелісін немесе өмір шындығын жеткізе алады. Осындай әсерлі туындылардың бірі — Артур Голденнің «Гейшаның естеліктері» романы. Бұл шығарма — жапон мәдениетінің нәзік иірімдерін, әйел тағдырының күрделілігін және рухтың беріктігін сипаттайтын сезімге толы мемуар. Романдағы көптеген сөйлемдер — тек кейіпкер Саюридің ішкі әлемін ашатын сөздер ғана емес, сонымен қатар кез келген оқырманды ойға жетелейтін нақылға айналған жолдар.
«Су қайықты көтеріп жүре алады, бірақ оны аударып та тастайды.»
Бұл теңеу айналадағы жағдайдың қосжақты табиғатын бейнелейді. Бүгінгі қолдау ертеңгі қауіпке айналуы мүмкін. Саюридің тағдыры да дәл осындай күтпеген бұрылыстарға толы.
«Таңдау жоқ деп өзіңе айтсаң, соған сеніп қаласың.»
Бұл — адамның ішкі еркіндігі мен өзін-өзі алдау туралы ой. Қиындықтан қашу оңай, бірақ даму үшін күресу керек. Саюри де өмірінде талай осындай шешім қабылдайды.
«Әйел гейша бола салмайды. Ол бала кезімен қоштасқан сәтте ғана гейшаға айналады.»
Бұл сөз — ересек өмірге аяқ басудың ішкі өзгеріс екенін ұғындырады. Гейша болу — тек сырт келбет емес, мінез бен өзін-өзі ұстаудың жоғары деңгейі.
«Өмір әділетті емес деп емес, біз өзімізді лайықты ұстағымыз келгені үшін солай істейміз.»
Адамның моральдық ұстанымы сыртқы жағдайға емес, ішкі таңдауына байланысты. Саюри өмірдің әділетсіздігіне қарамастан ар-намысын сақтап қалады.
«Кейде адамның тағдыры бір ғана көзқараспен шешіледі.»
Өте қысқа, бірақ терең мағыналы сөйлем. Саюридің бүкіл ғұмыры бір жанармен тоғысқан сәттен өзгереді. Бұл — тағдырдың күшін дәл сипаттайтын ой.
«Жаралы жүрек те соғуын тоқтатпайды.»
Мұң мен үміт қатар өрілген сөз. Саюри өмірінде талай сатқындық пен қиындықты бастан өткерсе де, өмір сүруді жалғастырады. Жүрек ауырса да, өмір алға жылжиды.
«Арманыңнан бас тартсаң, өзіңнің бір бөлшегіңнен айрыласың.»
Арман — адамның жан дүниесінің маңызды бөлігі. Саюри ешқашан өз мақсатын ұмытпайды, сол арқылы рухани тірек табады. Бұл оны ерекше тұлғаға айналдырады.
«Сұлулық — сенің үстіңде емес, өзіңді қалай алып жүретініңде.»
Бұл ой — жапон эстетикасы мен гейшалардың ішкі мәдениетін бейнелейді. Киім мен сән емес, жүріс-тұрыс пен ішкі тепе-теңдік маңыздырақ. Нағыз сұлулық — өз-өзіңе деген сенімділікте.
«Толқынды тоқтата алмайсың, бірақ оған міне білуді үйрене аласың.»
Бұл — өмірдің өзгермелі жағдайларына бейімделу туралы сөз. Қарсыласудың орнына, бейімделу арқылы алға жылжу қажет. Бұл — аман қалудың жолы.
«Сөз де шай рәсіміндей әсем бола алады.»
Бұл сөйлем — сөз өнеріне деген ерекше құрметті білдіреді. Гейшалар үшін сөз сөйлеу — бөлек өнер, әрбір сөйлем — әсер етудің құралы. Бұл — қарым-қатынастың нәзік сұлулығы.
«Гейшаның естеліктері» романы терең ойға толы нақылдарымен ерекшеленеді. Әрбір сөз өмірдің бір тұсын, адамның ішкі күйін немесе тағдырдың қыр-сырын сипаттап береді. Бұл фразалар кез келген оқырманды өз өміріне үңілуге, ішкі дүниесін саралауға итермелейді. Сондықтан Артур Голденнің туындысы уақыт сынынан өтіп, жүректерге жол таба білді. Ал ондағы ойлы сөздер — бүгінгі күннің де шындығымен үндес өмірлік ұстанымдар.
