Мазмұны
Әр халықтың мәдениетінде ас беру күндері ерекше орын алады. Бұл – тірілердің марқұмдарды еске алып, рухтарына құрмет білдіретін кезі. Діни рәсімдер мен дәстүрлерден бөлек, мұндай күндерге байланысты сан түрлі ырымдар қалыптасқан. Олардың бір бөлігі ата-бабадан жалғасып жетсе, енді бірі түсініксіз құбылыстарды түсіндіру мақсатында пайда болған. Ғылым дамыған заманда да адамдар осы күндерге қатысты кейбір тыйымдар мен амалдарды ұстануға тырысады.
Не істеуге болады
Көптеген дәстүрлер ата-бабаны қадірлеуге және олардың рухына құрмет көрсетуге бағытталған.
- зиратқа барып, қабірлерді ретке келтіру;
- шырақ жағып, марқұмдардың рухына арнап дұға оқу;
- ас әзірлеп, көршілерге немесе мұқтаж жандарға тарату;
- өмірден өткендердің жақсы істерін еске алып, балаларға олардың өнегесін айту;
- туыстарды асқа шақырып, отбасылық байланыстарды нығайту.
Бұл амалдар дәстүрді сақтауға ғана емес, әулеттің бірлігін күшейтуге, өткенді ұмытпауға мүмкіндік береді.
Не істеуге болмайды
Ас беру күндеріне қатысты ырымдар көбіне тыйымдармен байланысты.
- Қатты көңіл көтеруге және мереке ұйымдастыруға болмайды. Мұндай әрекет марқұмдарға құрметсіздік болып саналады. Осы күндері сабырлы, ұстамды болу дұрыс.
- Ауыр жұмыс істеу немесе жаңа іс бастауға ұсынылмайды. Ырым бойынша бұл сәтсіздікке әкелуі мүмкін. Күнді ой жүгірту мен еске алуға арнаған жөн.
- Дөрекі сөз айту мен ұрыс-керістен аулақ болу керек. Жаман сөздің бұл күндері ерекше күшке ие болып, зиян тигізеді деп сенген.
- Үйден ақша немесе үлкен зат алып шығуға болмайды. Халық арасында мұндай әрекетпен бірге береке кетеді деген наным бар.
Мұндай тыйымдар күннің ерекше рухани маңызын еске салып, оның мәнін сақтауға ықпал етеді.
Дәстүрдің маңызы
Ас беру күндеріндегі амалдар тек діни ғана емес, психологиялық тұрғыдан да маңызды.
- марқұмдарға құрмет пен сүйіспеншілікті білдіреді;
- отбасының басын қосып, рухани байланысты күшейтеді;
- ұрпақтар сабақтастығын сақтайды;
- балаларға өткенді құрметтеудің мәнін үйретеді.
Осылайша, ырымдар мен дәстүрлер мәдени мұраның бір бөлігі болып, қоғамның рухани негізін қалыптастырады.
Ас беру күндері өмірдің өткіншілігін және өткенге құрмет көрсетудің маңызын еске салады. Бұл күндерге қатысты ырымдар көп жағдайда көне дәстүр көрінісі ретінде қабылданса да, адамдардың мінез-құлқына әлі де әсер етеді. Олар отбасының бірлігін нығайтып, рухани жақындасуға жағдай жасайды. Ақырында, осындай дәстүрлер тарихты бағалауға және адам арасындағы байланысты күшейтуге қызмет етеді.
