Мазмұны
Адамның ішкі әлемі сыртқы көрініске қарағанда әлдеқайда күрделі. Біз өзімізбен үнсіз сөйлесіп, оқиғаларды бағалап, шешім қабылдаймыз және ешкім естімейтін ойлы диалог жүргіземіз. Мұндай құбылыс саналы түрде байқалмаса да, әрқайсымызға тән. Сол үнсіз әңгімелесуді көпшілік «ішкі дауыс» деп атайды. Ол тәжірибе, жады және эмоциялардың өзара байланысынан құралып, ойлау қабілетінің маңызды құралына айналады. Оның қалай жұмыс істейтінін түсіну адам психологиясын тереңірек сезінуге мүмкіндік береді.
Ішкі дауыс деген не
Ішкі дауыс – сөзді дауыстап айтпай, ойды іштей сөйлеп шығару процесі. Психологтар оны когнитивтік механизм деп сипаттайды, өйткені ол ойды реттеп, шынайылықты түсінуге көмектеседі. Бұл құбылыс назарды жинақтап, ойдың ретін сақтауға және жағдайды жан-жақты талдауға мүмкіндік береді.
- ішкі диалог адамның айналаға деген саналы көзқарасын қалыптастырады;
- ол байқалмайтын маңызды бөлшектерге назар аударуға көмектеседі;
- мұндай өзара әрекет жоспар құру қабілетін қолдайды;
- ішкі дауыс бағыт беретін серіктес іспетті қызмет атқарады.
Әр адам оны өмір тәжірибесіне және әдеттеріне сүйене отырып қолданады.
Ішкі дауыс ойлауға қалай әсер етеді
Іштей сөйлеп ойланбасақ, ойлау үдерісі ретсіз әрі әлсіз болар еді. Адам талдау жасап, салыстырып, қорытынды шығара білу дағдысын дәл сол ішкі әңгіме арқылы дамытады. Бұл – фактілерді байланыстырып, болашақ нәтижелерді болжауға арналған жаттығу тәрізді.
- Ішкі дауыс шешім қабылдауға көмектеседі. Ол ықтимал нұсқаларды салыстыруға және тәуекелі мен пайдасын бағалауға мүмкіндік береді. Сондықтан мұндай тәсіл сенімділікті арттырып, қателіктерді азайтады.
- Ол ақпаратты есте сақтауды жеңілдетеді. Деректерді іштей қайталау жадыны күшейтеді және оқуды тиімді етеді. Студенттердің материалды өз-өздеріне сыбырлап қайталау себебі де осында.
- Ішкі дауыс өзін-өзі бақылауды дамытуға ықпал етеді. Ол қатты эмоциялар кезінде асығыс әрекет жасауға жол бермейді. Сол арқылы сабыр сақталып, парасатты ойлау тұрақтанады.
- Ол шығармашылық мүмкіндікті белсендіреді. Тыныш ішкі диалог жаңа идеяларды елестетуге және мәселені басқа қырынан көруге көмектеседі. Осылайша жаңашылдық пайда болады.
Ой сөзге айналғанда, ол айқынырақ әрі түсінікті бола бастайды.
Неліктен адам өз ішкі дауысын тыңдауы керек
Өзін тыңдай алған адамға дұрыс бағытты табу оңайырақ. Ішкі дауыс кейде қауіп туралы ескертеді, кейде қолдау көрсетеді немесе шынайы ниеттерді түсінуге мүмкіндік береді.
- ішкі дауыс құндылықтар мен сенімдердің айнасы;
- ол рухани және тұлғалық өсуге итермелейді;
- уайымды жеңілдетіп, бойды жинауға көмектеседі;
- сенімділікті күшейтеді.
Егер оған көңіл бөлсе, күрделі сұрақтардың жауабы анық бола түседі.
Ішкі дауысты қалай дамытуға болады
Кей адамдарға ішкі дауысын есту қиын, өйткені күнделікті өмірде шулы және алаңдататын факторлар көп. Бұл қабілетті арнайы тәсілдер арқылы күшейтуге болады. Оларды қолдану әсіресе тыныш және ойлы шешім қажет болғанда пайдалы.
- Тыныштықты тәжірибе ету. Аз уақыт шудан бөлек өзіңізбен қалу ойды анық сезінуге мүмкіндік береді. Бұл әдіс жан тыныштығын арттырып, эмоцияны реттейді.
- Жеке жазбалар жүргізу. Дәптердегі жазбалар ішкі дауысты нақты сөздерге айналдырады. Пікірлер айқындалып, сезімдер түсінікті болады. Қарапайым сөйлемдер терең талдау құралы болады.
- Медитация және тыныс алу жаттығулары. Олар маңызды және қажет ойларды кездейсоқ уайымдардан бөліп алуға көмектеседі. Мұндай тәжірибелер қабылдауды тазартатын айна іспетті.
- Өзіндік рефлексия. Бұл әдіс өзіңе нақты сұрақтар қоюдан басталады. Жауаптар адамға шынайы мақсаттарын көруге және дұрыс жолды таңдауға жәрдемдеседі.
Дамыған ішкі дауыс адамға сенімді тірекке айналады.
Ішкі дауыс өмір бойы жанымызда жүретін серік. Ол бағыт көрсетіп, әрекеттерге сенімділік бере алады және өз құндылықтарымызды сезінуге көмектеседі. Адам өзіне жақынырақ болуды үйренсе, әлемді тереңірек түсінеді. Ішкі әңгімеге аздап көңіл бөлсек, шешімдер анық және жеңіл қабылданады.
