Мазмұны
COVID-19 пандемиясы бүкіл әлемге айтарлықтай сын болды, оның салдарынан көптеген мемлекеттер тез әрі тиімді әдістерді іздеп, халықты қорғау шараларын күшейтті. Осы жағдайда өз вакцинасын жасау маңызды міндетке айналды. Қазақстан да осы үрдістен тыс қалмай, ұлттық дәріні жасауға бел буды. QazVac вакцинасын құру бастамасы елдің медициналық тәуелсіздігін нығайтып, індетпен күресте жаңа мүмкіндіктер ашты.
Жасалу себептері мен алғышарттары
Өз препаратын өндіру қажеттілігі бірнеше факторлармен түсіндіріледі — сырттан жеткізу шектеулері, жедел әрекет ету қажеттілігі және толық бақылауда болу талабы. Бастапқы мақсат — халыққа қауіпсіз әрі тиімді вакцина ұсыну болды.
- 2020 жылдың басында мемлекет ғылыми зерттеулерге қаржы бөлуге кірісті;
- қазақстандық ғалымдар халықаралық сарапшылармен ынтымақтастық орнатып, тәжірибе алмасуды қамтамасыз етті;
- өңірде кездесетін вирус түрлерін мұқият зерттеп, препараттың тиімділігін арттыруға тырысты;
- вакцинаны әзірлеу – тек медицина саласының ғана емес, стратегиялық ұлттық жоба ретінде қарастырылды.
Сондықтан QazVac вакцинасының жасалуына жағдай жасалды.
Зерттеу және сынақ кезеңдері
Вакцинаны жасау кезең-кезеңімен жүзеге асты — ғылыми зерттеулерден бастап клиникалық сынақтарға дейін. Барлық процестер халықаралық стандарттарға сәйкес жүргізілді.
Бұл бағыттағы маңызды сәттер:
- Ғалымдар коронавирус штаммын бөліп алып, оны жою арқылы қауіпсіздік негізін құрды;
- Алдын ала зерттеулер жануарларда жасалып, иммундық жауап пен қауіпсіздік дәлелденді;
- Үш кезеңнен тұратын клиникалық сынақтар түрлі жас пен қауіпті топтарға өткізілді;
- Нәтижелер вакцинаның жоғары антидене қалыптастыру қабілеті мен төмен жанама әсерлерін көрсетті;
- Барлық сынақтар сәтті аяқталып, препарат тіркеуден өтіп, кеңінен қолдануға рұқсат алды.
Осындай жүйелі жұмыс сенімділікті арттырды.
Техникалық ерекшеліктері мен артықшылықтары
QazVac — инактивтелген вакцина, яғни вирус жасушаларының өлі формасы қолданылады, бұл қауіпсіздікті қамтамасыз етеді. Бұл тәсіл аймақтық жағдайларға тиімді.
Ерекшеліктері:
- инактивтелген препарат жанама әсерлердің аздығымен ерекшеленеді;
- өндіріс классикалық технологияларға негізделіп, жергілікті кәсіпорындарға қолайлы;
- барлық жастағы, соның ішінде қарттарға жақсы төзімді;
- екі дозалық емдеу кестесі иммунитетті ұзақ мерзім қалыптастырады;
- Қазақстанның климаттық және әлеуметтік ерекшеліктері ескерілді.
Бұл қасиеттер вакцинаны ұлттық деңгейде маңызды құралға айналдырады.
Елге әсері мен келешегі
Өз вакцинаны жасау ғылыми жетістік пен денсаулық сақтау тәуелсіздігінің көрінісі болды. Бұл импортқа тәуелділікті азайтып, халықаралық ынтымақтастыққа жол ашты.
Негізгі нәтиже мен перспектива:
- вакцинацияны кеңінен және үздіксіз жүргізуге мүмкіндік берді;
- Қазақстанның қазіргі заманғы медициналық шешімдер ұсынатын ел ретінде беделін нығайтты;
- көрші мемлекеттерге экспорттау арқылы нарық кеңейту мүмкіндігі пайда болды;
- фармацевтика мен биотехнология саласының дамуына серпін берді;
- болашақ қиындықтарға дайындық үшін тәжірибе жинақталды.
QazVac жобасының басталуы еліміздің денсаулық сақтау жүйесін тұрақтандырудағы алғашқы маңызды қадам.
Қазақстандық QazVac вакцинасын әзірлеу індетпен күрестегі айтарлықтай жетістік және ұлттық дәрі-дәрмек өндірісін дамытуға қосылған үлес. Оның жасалу барысы ресурстарды тиімді жұмылдырып, халықты қорғауға мүмкіндік беретінін көрсетті. Осындай жобаларды қолдау – болашақ ұрпақ денсаулығы мен қауіпсіздігінің кепілі. Бұл тәжірибе еліміздің медициналық саладағы мүмкіндіктерін арттыруға жол ашады.
