Мазмұны
Кейде тыныштық табу үшін тек отқа немесе суға қарап отырудың өзі жеткілікті. Бұл табиғи құбылыстар адамды баурап, сана мен сезімге ерекше әсер етеді. Көпшілік сағаттап жанып тұрған шоғыр немесе толқындардың ырғақты қозғалысын үнсіз тамашалай алады. Мұндай құбылыс кездейсоқ емес – оның түп-тамыры тереңде, адамзат санасының, биологиясы мен мәдени жадында жатыр. Осы мақалада біз неге от пен суға қарау адамның көңілінен шығатынын жан-жақты қарастырамыз.
Эволюциялық түбірі
Адамның от пен суға тартылуы ежелгі дәуірлерден бастау алады. Бұл екі табиғи күш ерте заманнан тіршілік үшін аса маңызды болған.
- от адамды суықтан, жыртқыштардан қорғады;
- жалын арқылы тамақ әзірленіп, түнгі қараңғылық жарықтандырылды;
- су көздері тіршілік көзі ғана емес, азық және көшу бағыты үшін бағдар болды;
- бұл элементтерге үнемі назар аудару тіршілік етудің бір бөлігіне айналды.
Мұндай тәжірибе ұрпақтан ұрпаққа беріліп, бейсаналық деңгейде адамның табиғи болмысына сіңісті болды.
Психологиялық әсері
От пен судың адам психикасына әсері олардың ритмі мен бейберекет қозғалысына байланысты. Бұл ерекшелік миды тыныштандырып, назарды жұмсақ әрі табиғи түрде шоғырландырады.
- Ырғақтылық пен қайталанушылық. Судың бір сарынды шылдыры немесе оттың бірқалыпты лаулауы адамның жүйке жүйесіне тыныштық сыйлайды. Мұндай ритм күйзелісті азайтып, ішкі тепе-теңдікті қалпына келтіруге көмектеседі.
- Болжауға келмейтін көрініс. Су мен от қозғалысы ұдайы өзгеріп отырады. Әр толқын, әр ұшқын – қайталанбас көрініс. Бұл ерекшелік қызығушылықты арттырып, миға тым көп күш түсірмей назарыңызды ұстап тұрады.
- Эстетикалық рахат. Жалындап тұрған от немесе жылтырап жатқан су — өз алдына бір көркем туынды. Әсіресе күн батар шақта табиғи жарықпен үйлескен көрініс ерекше әсер қалдырады.
Осы үш ерекшелік адамның күйзелісін жеңілдетіп, миды тынықтырып, жалпы көңіл-күйді жақсартады.
Мәдени және символдық мәні
Әртүрлі өркениеттер мен наным-сенімдерде су мен оттың өзіндік орны болған. Олар көбіне тазалықтың, күштің, өмірдің немесе қайта жаңғырудың символына айналған.
- от кейбір мәдениеттерде құдайдың нышаны, рухани күш ретінде қарастырылған;
- су тіршіліктің бастауы, ішкі тереңдік пен аналық бастау деп бейнеленген;
- дәстүрлі ғұрыптарда от пен су тазару рәсімінде пайдаланылған;
- әдебиет пен өнерде бұл стихиялар сезім мен ойды жеткізудің көркем тәсілі ретінде көрініс табады.
Сондықтан от пен суға тек көзбен емес, жанмен де қараймыз – олардың бейнесінде біз ішкі мән мен тыныштық іздейміз.
Қазіргі қолданылуы: терапия мен дизайнда
Бүгінде от пен суға деген табиғи құмарлық түрлі салаларда тиімді қолданылуда.
- Интерьерлік шешімдерде қолданылуы. Көптеген үй-жайларда камин немесе декоративті бұлақша элементтері кездеседі. Бұл тек әсемдік үшін емес, жайлылық пен сенімді атмосфера қалыптастыру үшін де қажет. Тіпті шағын аквариумның өзі үйдің аурасын өзгерте алады.
- Медитация және тыныс алу практикаларында. Йога, зейін қою жаттығулары, күйзеліске қарсы терапияда от пен су жиі қолданылады. Олар адамның ойын табиғи түрде бір нүктеге шоғырландыруға мүмкіндік береді.
- Цифрлық ресурстарда бейнеленуі. Көптеген бейнероликтерде оттың лаулауы немесе толқындардың дыбысы фон ретінде қолданылады. Мұндай контент ұйқы алдында, жұмыста немесе демалу кезінде тиімді әсер береді.
Адам заманауи технологиялар дәуірінде өмір сүрсе де, табиғатпен байланысын үзбейді. Бұл байланыс адамның ішкі әлемін теңестіруге көмектеседі.
Адам баласының от пен суға қызығушылығы — жай ғана көркемдік әсер емес. Бұл — эволюциялық тәжірибенің, мәдени сананың және рухани ізденістің тоғысқан тұсы. Табиғи құбылыстарға қарау арқылы біз өз-өзімізбен үндестік табамыз, тыныштыққа бойлаймыз, уақытша болса да күнделікті уайымнан алыстаймыз. Осылайша от пен су — тек сыртқы әлемнің бөлшегі емес, біздің ішкі әлемімізге де терезе іспеттес.
