Мазмұны
Табиғаттағы жануарлар әлемінде адамды бір мезетте таңғалдырып, елең еткізетін тіршілік иелері аз емес. Қасқыркиттер – сондай ерекше жаратылыс иелері. Олар мұхиттың беткі суларында еркін жүзіп жүргенімен, шын мәнінде қуатты ақыл иесі әрі тамаша аңшы ретінде танымал. Бұл жануарлар жайлы айтылар қызықты деректер өте көп. Қасқыркиттердің табиғи ерекшеліктері, әлеуметтік мінезі мен тіршілік ету ортасы туралы мәліметтер төменде егжей-тегжейлі сипатталады.
Сыртқы келбеті мен анатомиялық құрылымы
Алғаш рет қасқыркитті көрген адам оның сұлу әрі сабырлы бейнесіне таңдануы мүмкін. Алайда бұл әсер орасан күш пен аңшылық қабілетті жасырып тұрғанын білдірмейді.
- қасқыркиттің дене түсі – қара-ақ контраст, бұл оған суда аңға білінбей жақындауға мүмкіндік береді;
- дене пішіні жылдам әрі икемді жүзуге бейімделген;
- ересек еркек дарақтардың ұзындығы сегіз-тоғыз метрге дейін жетеді;
- салмағы алты тоннадан асады;
- арқа жүзбеқанаты еркектерде екі метрге жуық биіктікке дейін өседі.
Мұндай дене құрылымы оларға мұзды суларда да аңды шебер аулауға көмектеседі.
Зияткерлік деңгейі мен әлеуметтік мінезі
Қасқыркиттер – Жер бетіндегі ең ақылды жануарлардың бірі. Олардың топ ішіндегі қарым-қатынасы мен мінез-құлығы адам қоғамымен ұқсас құрылымда дамыған.
- Әр топ өзіне тән «диалектімен» сөйлейді. Бұл – бір-бірін тануға, теңізде байланыста болуға арналған ерекше дыбыстық сигналдар жүйесі.
- Қасқыркиттер аналық басшылыққа бағынады. Топ ішіндегі бағыт-бағдар мен мінез-құлықты көп жағдайда ересек аналық дарақ басқарады.
- Бала қасқыркиттерді ересектер арнайы ойын арқылы үйретеді. Осылайша аңшылық әдістері мен әлеуметтік дағдылар ұрпақтан ұрпаққа беріледі.
- Олар мейірімділік пен жанашырлық таныта алады. Мысалы, жарақаттанған немесе әлсіреген дарақты бүкіл топ қорғаштап, бірге жүреді.
- Қамап ұстау жағдайында олар адамдармен оңай байланыс орнатады. Алайда табиғи ортаның жоқтығы олардың психикасына кері әсерін тигізуі мүмкін.
Олардың интеллекті – белсенді ойлау мен сезіну қабілетінің ерекше дәлелі.
Аңшылық тәсілдері
Қасқыркиттер – стратегиялық ойлауға бейім аңшылар. Олар топпен бірлесе отырып, аң аулаудың күрделі тәсілдерін қолданады.
- әр аңшылық кезінде топ мүшелері нақты міндеттерді орындайды;
- кейде жағалауға қарай шығып, жағалаудағы түленді ұстап, кейін суға қайта түсіп кетеді;
- тұманды немесе лай суда эхолокация арқылы балықтың орналасқан жерін анықтайды;
- мұзды аймақтарда олар топтасып, айсберг үстіндегі итбалықтарды суға түсіру үшін арнайы толқын жасайды;
- қорек ретінде олар балық, кальмар, түлен, тіпті кейбір акулалар мен кішігірім киттерді тұтынады.
Бұл күрделі мінез-құлық элементтері ұрпақтан-ұрпаққа жалғасып отыратын аңшылық дәстүрдің бар екенін көрсетеді.
Таралу аймағы мен мекен ету ерекшелігі
Қасқыркиттер – ғаламдық таралуы кең теңіз жануары. Олар Арктика мұзынан бастап тропиктік белдеулерге дейінгі суларда тіршілік ете алады.
- Әр аймақта қасқыркиттер өздеріне тән мінез қалыптастырады. Суық аймақтарда олар теңіз сүтқоректілерін ауласа, жылы суларда балықпен қоректенеді.
- Кейбір топтар бір жерде тұрақты өмір сүрсе, өзгелері маусымдық миграция жасап, мыңдаған шақырым жол жүреді.
- Әдетте, олар жағалауға жақын суларды таңдайды, себебі бұл жерлерде азық мол. Дегенмен ашық теңіздерде де өмір сүруге бейім.
- Климаттың өзгеруі мен теңіздердің ластануы олардың миграциясына және қорек табу мүмкіндігіне әсер ете бастады.
- Қазіргі таңда оларды табиғат туризмі аясында бақылауға мүмкіндік бар. Бұл қасқыркиттердің маңыздылығын халық арасында кеңінен таныстыруға ықпал етеді.
Олардың тіршілік ету жағдайы экожүйенің жалпы денсаулығының көрсеткіші ретінде қарастырылады.
Қасқыркит – күш пен зияткерлікті үйлестіре білген, терең әлеуметтік байланысы бар ғажайып жануар. Олардың мінез-құлқы, тіршілік салты мен аңшылық қабілеті ғылым үшін ғана емес, адамзат үшін де маңызды үлгі. Бұл жануарлар бізге табиғатты қорғаудың қаншалықты маңызды екенін тағы бір мәрте еске салады. Қасқыркиттер туралы біле отырып, біз өзіміз өмір сүретін планетамызға деген жауапкершілікті тереңірек сезінеміз.
