Мазмұны
Қазіргі заман адам өмірін үздіксіз дыбыс пен сигналдар қоршап тұр. Қаланың у-шуына, әңгімелерге, музыкаға және түрлі фондық әуендерге әбден үйренген жан үшін абсолютті тыныштық кейде демалыс емес, керісінше сынаққа айналады. Ол адамды өз ойына, ішкі сезіміне құлақ түргізеді. Ал сыртқы алаңдатушы факторлар болмаған кезде мұндай тәжірибені бәрі бірдей қабылдай бермейді.
Психологиялық себептер
Тыныштық көп адамға бос кеңістік пен мазасыздық сезімін сыйлайды.
- әдеттегі дыбыстың болмауы адамды ішкі ойларына назар аударуға мәжбүрлейді;
- толық тыныштық оқшаулану сезімін туғызады, бұл көпшілікке жайсыз;
- кейбіреулер үнсіздікті жалғыздықпен байланыстырып, өзін әлсіз сезінеді;
- мазасыздыққа бейім адамдар үшін тыныштық үрей мен уайымды күшейтеді.
Осылайша, тыныштық кейде жан тыныштығын емес, керісінше ішкі қысымды арттырады.
Физиологиялық ерекшеліктер
Ағза үнемі сыртқы дыбысқа бейімделген. Ол жоғалғанда мидың реакциясы өзгереді.
- Абсолютті тыныштықта адам жүрек соғысын, тынысын немесе ішкі ағзалардың жұмысын айқын естиді. Бұл кейбіреулерге қолайсыздық туғызып, дененің әлсіздігін еске салады.
- Құлақ сыртқы шуды қабылдауға үйренгендіктен, үнсіздікте сезімталдық артады. Ең әлсіз дыбыстың өзі қатты әсер қалдырады.
- Кейде «шыңылдаған тыныштық» сезімі пайда болып, ол мазасыздықты күшейтеді.
Сондықтан толық үнсіздік көпшілікке тосын әрі ауыр қабылданады.
Әлеуметтік факторлар
Адам – әлеуметтік тіршілік иесі, сондықтан үнсіздік қарым-қатынаста қалыптан тыс құбылыс болып көрінуі мүмкін.
- қоғамда тыныштық көбінесе ыңғайсыздықпен байланысады;
- сөйлесу кезіндегі үзіліс сенімсіздік не жасырын сезім белгісіндей қабылданады;
- көптеген халықтың мәдениеті бос кеңістікті сөзбен немесе дыбыспен толтыруға үйретеді;
- технологиялардың дамуы дыбыстық сүйемелдеуге тәуелділікті күшейтті.
Осының нәтижесінде бүгінгі адамдарға толық үнсіздікті көтеру қиынырақ.
Тыныштықтың пайдасы
Қиындықтарына қарамастан, тыныштықта бола білу көптеген игілік әкеледі.
- Ол зейінді шоғырландырып, оқиғаларды тереңірек саралауға көмектеседі. Дыбыстың болмауы ойға тереңірек үңілуге мүмкіндік береді.
- Үнсіздік жүйке жүйесін қалпына келтіреді. Ғалымдар бірнеше минуттық тыныштықтың стрессті төмендететінін дәлелдеген.
- Ол өзін-өзі тануға жағдай жасайды. Мұндай сәтте адам өз қажеттілігін жақсырақ түсініп, шынайы тілегін аңғарады.
Үнсіздікті қабылдау тәжірибесі оны үрей көзі емес, одақтас күшке айналдырады.
Тыныштық – тек дыбыстың болмауы емес, ол ішкі дамуға арналған кеңістік. Ол кейде қиындық туғызса да, дәл осы сәттерде адам өзін жаңа қырынан тани алады. Үнсіздікті қабылдай білу психологиялық саулықты нығайтып, үйлесімділікке жетелейді. Сондықтан оны айналып өтпей, өмірдің табиғи бөлігі ретінде қабылдау маңызды.
