Мазмұны
Әлемде тарихи тереңдігімен, рухани байлығымен және өмір салтымен ерекшеленетін көптеген елдер бар. Солардың ішінде Мьянма ерекше орын алады. Бұл ел ежелгі дәстүрлерін заманауи өзгерістерге қарамастан сақтап қалған мемлекет ретінде танымал. Туристер бұл жерден шынайылықты, тазалықты және рухани тыныштықты сезінеді. Көптеген адамдар Мьянмаға саяхаттап қайтқан соң оны тек географиялық емес, рухани кеңістік ретінде еске алады. Сол себепті бұл елді жиі «Алтын ел» деп атайды, және бұл атаудың өзіндік терең мәні бар.
Руханият пен дінге негізделген өмір салты
Мьянма мәдениеті буддизммен тығыз байланысты. Бұл дін ел тұрғындары үшін тек наным-сенім ғана емес, күнделікті өмірдің ажырамас бөлігі. Балалар жасөспірім кезінде белгілі бір уақытқа дейін монастырда өмір сүруі дәстүрге айналған. Бұл тәжірибе оларға қарапайымдылықты, сабырлықты және ішкі үйлесімділікті үйретеді.
Елдің әр қаласында алтынмен көмкерілген пагодалар мен ступалар көптеп кездеседі. Ең танымалы – Янгон қаласындағы Шведагон пагодасы. Ол алтынмен қапталған, ұшар басы асыл тастармен безендірілген және Буддамен байланысты киелі жәдігерлерді сақтайды. Бұл жерлерде тыныштық пен құрмет сақтау — бұлжымас ереже.
Мьянманың «Алтын ел» деп аталу себептері
Бұл атау елге тек сыртқы көрінісіне қарап берілген жоқ. Ол Мьянманың мәдениеті мен құндылықтарын да сипаттайды. Алғаш рет бұл атау Мьянмаға барған еуропалық теңізшілердің әсерінен пайда болған.
- елдегі көптеген пагодалар алтынмен жалатылған және алыстан жарқырап көрінеді;
- Будда мүсіндерінің көпшілігіне адамдар алтын парақшаларын өз қолдарымен жапсырады;
- Мьянма ежелден аймақтағы алтын мен асыл тастардың маңызды көзі болған;
- алтын – тазалықтың, даналықтың және рухани кемелдіктің белгісі ретінде қабылданады;
- ұлттық киім мен әшекейлерде алтын түстес элементтер жиі қолданылады.
Осы факторлар елдің атауын тек метафора емес, ұлттық болмыстың көрінісі етеді.
Мьянма тұрмысының және дәстүрлерінің ерекшеліктері
Мьянмалықтардың күнделікті өмірі рухани құндылықтар мен табиғи үйлесімділікке негізделген. Әрбір әдет пен дәстүр олардың дүниетанымының айқын көрінісі болып табылады.
- Лонгии ұлттық киімі. Ерлер де, әйелдер де киетін бұл қарапайым матадан тігілген белге оралған киім түрі. Ол әр өңірде түрлі өрнек, түс және матамен ерекшеленеді. Қарапайымдылығына қарамастан, лонгии иесінің мәдениетке деген құрметін байқатады.
- Танакха қолдану дәстүрі. Бұл — ағаштың қабығынан дайындалатын табиғи крем. Ол күннен қорғайды және косметикалық құрал ретінде қызмет етеді. Әсіресе әйелдер мен балалар оны бетіне өрнек түрінде жағады.
- Қонақжайлық пен үлкендерге құрмет. Жасы үлкендерге екі қолмен тағзым етіп сәлем беру — кең таралған дәстүр. Отбасылық және діни мерекелерде бірлік, өзара сыйластық пен ортақ дастархан басты рөл атқарады.
- Этникалық әртүрлілік. Елде ондаған этнос өкілі тұрады. Әрбір халықтың өзіндік тілі, киімі және салт-дәстүрі бар. Бұл көптүрлілік мәдени байлықты арттырып, елді тірі этнографиялық мұражайға айналдырады.
- Күнтізбелік салттар мен мерекелер. Ең танымал мерекелердің бірі — Тинджан су фестивалі. Ол өткен жылды артта қалдырып, жаңа кезеңге тазарған күйде қадам басуды білдіреді. Бұл мереке халықты біріктіріп, қуаныш пен үміт сыйлайды.
Осы ерекшеліктердің барлығы мьянмалықтардың күнделікті өмірін мағыналы әрі терең философиялық деңгейге жеткізеді.
Сәулет, өнер және қолөнер мұрасы
Мьянма мәдениеті бай өнер мектептерімен, шеберлікпен орындалған ағаш оюымен және әшекей бұйымдарымен танымал. Ежелгі қалаларда сақталған храмдар мен сарайлар — тарих пен шеберліктің айқын дәлелі.
- ағаш ою шеберлігі есіктерді, қайықтарды және құрбандық орындарын безендіруде қолданылады;
- лакпен салынған суреттерде мифтік бейнелер мен күнделікті өмір көріністері бейнеленеді;
- ұлттық музыкалық аспаптар тойларда, діни рәсімдерде маңызды рөл атқарады;
- маталарда табиғатқа байланысты өрнектер жиі кездеседі;
- әшекейлер тек сән үшін емес, зұлым рухтардан қорғайтын тұмар ретінде де жасалады.
Мұндай көркемдік мұра Мьянманың мәдени бейнесін ерекше етіп көрсетеді.
Мьянма — ғасырлар бойғы дәстүр мен рухани тұрақтылықты сақтап қалған сирек елдердің бірі. Оның мәдениеті — шынайылықты, сұлулықты және ішкі үйлесімдікті қадірлейтіндер үшін нағыз қазына. Бұл ел алтынмен көмкерілген храмдарымен ғана емес, адамдардың жүрегіндегі мейіріммен, тыныштыққа деген ұмтылыспен де алтынға тең. Мьянма өмірге терең мән беруге, үндемей тыңдай білуге және табиғи болмысты бағалауға үйретеді.
