Мазмұны
Әрбір қала өз халқының мінезі мен мәдениетін, өмір ырғағын бейнелейді. Кейбірі сәулет әсемдігімен таңқалдырса, енді біреуі көшелерінің тіршілігімен баурайды. Ал Ташкент – ежелгі тарих пен заманауи дамудың тоғысқан мекені. Ол Шығыстың бай дәстүрін сақтай отырып, қазіргі заманның қарқынын сездіре алады. Бұл қалада көне мен жаңаның арасы үзіліп қалмай, бір-бірін толықтырып тұрады. Ташкентті шын мәнінде түсіну үшін музейлерге бару жеткіліксіз – оның көшелерін аралап, күнделікті өмірдің шынайы көрінісін көру керек.
Сәулеттегі қарама-қайшылықтар
Ташкентке келген адам ең алдымен сәулеттік үйлесім мен айырмашылықты байқайды. 1966 жылғы жойқын жер сілкінісінен кейін қала қайта салынып, бүгінде шығыс дәстүрі мен кеңестік модернизмнің ерекше синтезін ұсынады.
Қаланың бір жағында күмбезді мешіттер мен көне медреселердің әсем бейнесі көзге түссе, екінші жағында – кең даңғылдар мен заманауи іскерлік орталықтар бой көтерген. Әмір Темір алаңы қаланың жүрегі іспетті: мұнда батыр ескерткіші мен жаңа заман ғимараттары үйлесім тапқан. Ал сәл әрірек барсаңыз, шағын махаллалардағы саздан соғылған үйлер мен көлеңкелі аула мәдениетін кездестіресіз.
Ташкент сәулеті мыналармен ерекшеленеді:
- көне шығыс мұралары мен шынылы зәулім ғимараттардың қатар тұруы;
- тар көшелерден кең проспектілерге өтетін ауысымның табиғилығы;
- дәстүрлі мозаика өрнектерінің минималистік дизайнмен үйлесуі.
Осы ерекшеліктер қаланың ерекше реңін қалыптастырып, оған тірі, үздіксіз дамып жатқан бейне береді.
Қалалық өнер мен граффити
Қазіргі Ташкент тек көне мұраларымен емес, заманауи өнерімен де танымал. Соңғы жылдары қала қабырғалары түрлі түсті граффитилермен безендіріліп, жас суретшілердің шығармашылығына ашық алаңға айналды.
Көптеген қабырға суреттерінде шығыс аңыздары, халық өмірі мен танымал тұлғалардың бейнелері көрініс табады. Әсіресе Яшнабад ауданындағы ғимараттардың қабырғаларында алып фрескалардан тұратын «көше галереяларын» көруге болады. Мұнда дәстүр мен заманауи тақырыптар қатар өріледі — мысалы, ұлттық шапан киген адамдардың бейнесі заманауи мегаполис аясында көрініс табады.
Мұндай шығармашылық көріністер қалаға заманауи серпін беріп, Ташкентті рухани тұрғыдан да байыта түседі.
Шығыстық базарлар – тірі сахна
Ташкент көшелерінің ажырамас бөлігі – базарлар. Оларды көрмей, қаланың жан дүниесін түсіну мүмкін емес. Ең атақтысы – Чорсу базары, ол ғасырлар бойы сауда мен қарым-қатынастың орталығы болып келеді.
Базардағы атмосфера нағыз шығыстық өмір ырғағын сездіреді: мұнда дәм мен иіс, әуен мен дауыстар ерекше үйлесім тапқан. Күмбезді шатырлардың астында шексіз қатарлар, онда жеміс-жидек, дәмдеуіш, жаңғақ пен кептірілген жемістер көздің жауын алады.
Ташкент базарларын ерекше ететін бірнеше себеп бар:
- Шығыс рухы. Саудагерлер өз тауарын тек сату үшін емес, қонағын қуантуды мақсат етеді. Күлімдеп қарсы алып, дәм татқызу – ежелгі дәстүр.
- Көркем көрініс. Әр қатар өз алдына шағын өнер туындысына ұқсайды – түрлі түсті жемістер мен дәмдеуіштер нағыз палитра құрайды.
- Адамдық қарым-қатынас. Сауда барысында қысқа әңгіме де достық әуеніне айналып, жылы әсер қалдырады.
Базар – тек сауда орны емес, ол өз халқына тән қонақжайлық пен өмірге құштарлықтың айғағы.
Кеңестік дәуірдің ізі
Қаланың көшелерінен кеңестік кезеңнің белгілерін де байқауға болады. Керамикамен қапталған аялдамалар, «Газвода» жазуы бар көне киоскілер мен мозаикалық паннолар – өткен дәуірдің үнін сақтап қалған детальдар.
Ең ерекше нысандардың бірі – Ташкент метросы. Ол әлемдегі ең әсем метролардың бірі саналады. Әр станция өз стилімен ерекшеленеді: мәрмәр колонналар, әшекейлі шамдар, өрнекті қабырғалар метроны нағыз жер асты музейіне айналдырған. Мысалы, «Космонавттар» станциясы ғарыш тақырыбына арналған болса, «Алишер Науаи» станциясында шығыс өрнектері мен сабырлы симметрия басым.
Қазіргі Ташкенттің жаңа бейнесі
Соңғы жылдары Ташкент қарқынды дамып, заманауи мәдени және іскерлік орталыққа айналуда. Қалада жаңа саябақтар, өнер кеңістіктері мен креативті алаңдар ашылып жатыр.
«Ташкент-Сити» саябағы – соның айқын мысалы. Мұнда зәулім ғимараттар, субұрқақтар және тынығуға арналған жасыл аймақтар үйлесімді орналасқан. Сондай-ақ қалада түрлі фестивальдер, көрмелер мен концерттер өтетін заманауи мәдени орталықтар көптеп ашылуда.
Кешкі Ташкенттің келбеті де ерекше. Күн батқанда қала жарық шамдармен көмкеріліп, ауадан жаңа піскен нан мен хош иісті шайдың иісі аңқиды. Бұл сәтте Ташкенттің рухы анық сезіледі — ол әрі көне, әрі жас, әрі шығыстық, әрі заманауи.
Ташкент – қайшылықтар арқылы үйлесім тапқан қала. Мұнда көне күмбездер мен шыны мұнаралар, мешіттердің азаны мен көше музыканттарының әуені қатар естіледі. Аспандағы көгілдір аспан астында өткен мен болашақ қатар өмір сүреді. Ташкент көшелерінде серуендеу – уақыт бойымен саяхатқа шыққандай әсер қалдырады, ал әр бұрышы – өмірдің өзі секілді түрлі бояуларға толы тірі көрініс.
