Мазмұны
Әр адам өмірінде бірдеңесін жоғалтып немесе кездейсоқ бір затты тауып көрген болар. Мұндай сәттер сезім мен ойды оятады, ал кейде тағдырдың белгісі сияқты қабылданады. Ежелден халық кез келген жоғалту мен табысты кездейсоқтық емес, белгілі бір мағынасы бар құбылыс деп санаған. Ырымдар мен сенімдер осындай жағдайларды түсіндіруге және өмірдің түсініксіз тұстарын жеңіл қабылдауға көмектескен. Қазіргі зерттеушілер бұл нанымдарды адамның психологиялық ерекшеліктері мен мәдени мұрасының көрінісі ретінде қарастырады.
Жоғалтулар – өзгерістің белгісі
Халық сенімі бойынша, жоғалған зат көбіне адамның өміріндегі бір кезеңнің аяқталғанын немесе жаңалықтың басталғанын білдіреді. Көп жағдайда ол адамның бойындағы артық энергиядан немесе өткенге байланып қалған сезімдерден арылу белгісі саналады.
Жоғалтуларға қатысты кең тараған ырымдар мыналар:
- сақинаны жоғалту – маңызды өмірлік кезеңнің аяқталуы немесе салқын тартқан қарым-қатынастың белгісі;
- кілттің жоғалуы – басымдықтарды қайта қарау мен айналадағы адамдармен қатынасты түзету қажеттігін ескертеді;
- әмиянның жоғалуы – алдағы уақытта күтпеген шығын не жаңа табыс келетінін білдіреді;
- түйменің үзілуі – жаңарудың немесе өзгерістің белгісі, әсіресе ескі киімнен түссе;
- сүйікті әшекейдің жоғалуы – өткенге тәуелділіктен арылуға және жаңа өмірге қадам басуға дайындық нышаны.
Көптеген адамдар жоғалтуды бақытсыздық емес, тазарту ретінде қабылдайды. Психологиялық тұрғыдан мұндай көзқарас жағымсыз жағдайды жеңіл қабылдауға және оны рухани өсу мүмкіндігі ретінде көруге көмектеседі.
Күтпеген табыстар мен олардың мағынасы
Кездейсоқ табылған заттар ежелден ерекше белгі саналған. Біреу оны сәттіліктің нышаны десе, енді бірі ескерту ретінде қабылдаған. Мұның бәрі табылған нәрсенің түрі мен жағдайына байланысты түсіндіріледі.
Мысал ретінде ең жиі кездесетін табыстарды қарастырайық:
- Тапқан тиын. Егер тиынның бет жағы жоғары қарап жатса, ол – жақын арада болатын сәттілік пен табыстың нышаны. Ал егер керісінше болса, оны алмау ұсынылады, өйткені ол өзге адамның сәтсіздігін ілестіріп келуі мүмкін.
- Табылған сақина. Мұндай олжа – қуанышты өзгерістердің белгісі. Егер әшекей бүтін болса, ол бақыт пен үйлесімділікті бейнелейді, ал сызаты бар болса, қарым-қатынастағы сынақты білдіруі мүмкін.
- Жоғалып, кейін қайта табылған зат. Бұл – тағдырдың екінші мүмкіндік беруі, үйлесім мен тепе-теңдіктің қайта орнауының белгісі.
- Табылған кілт. Мұндай жағдай жаңа мүмкіндіктердің ашылатынын немесе маңызды таныстық күтіп тұрғанын білдіреді. Бірақ оны күмәнмен қолданса, сәттілік кері айналуы ықтимал.
- Иненің немесе түйреуіштің табылуы. Бұрын мұндай олжа жаман көзден қорғайды деп сенген. Қазір бұл белгі адамға сақ болуды және айналасына мұқият қарауды ескертеді.
Көп жағдайда табылған заттың мағынасы адамның ішкі күйіне байланысты өзгереді. Біреуге ол қуаныш әкелсе, біреуге ой салар белгі болуы мүмкін.
Неліктен жоғалту мен табысқа сенім әлі сақталған
Ғылым мен технология дамыған заманда да адамдар ырымдарға сенуді жалғастыруда. Себебі адам бейсаналы түрде өміріндегі кездейсоқ оқиғалардан мән іздейді. Бұл оған тағдырмен байланыс пен ішкі тыныштық сезімін береді.
Мұндай нанымдардың өмірде сақталуының бірнеше себебі бар:
- белгісіз жағдайларда мазасыздықты азайтады;
- қиын сәттерде сенім мен үміт береді;
- рухани қорғаныш сезімін қалыптастырады;
- ұрпақтар арасындағы дәстүр сабақтастығын сақтайды;
- ұсақ-түйекке мән беруге және өмірді байқай білуге үйретеді.
Осылайша, халық даналығы – жай ғана ырым емес, адамның ішкі әлемін тепе-теңдікте ұстауға көмектесетін құрал.
Жоғалту мен табу – өмірдің қозғалысын бейнелейтін табиғи құбылыстар. Бір нәрсе жоғалса, жаңа нәрсеге орын босайды. Ал күтпеген олжа өмірдің тосын сыйға толы екенін еске салады. Әр ұсақ оқиғадан мән таба білу күнделікті өмірді мағыналы әрі сәл сиқырлы етеді.
