Мазмұны
Судың үстінде тіршілік ету – адамзат тарихындағы ең ерекше бейімделудің бірі. Камбоджада, Тонлесап көлі маңында, жүздеген отбасы өз үйлерін жерге емес, су бетіне тұрғызған. Мұнда мектептер, дүкендер, шіркеулер мен үйлер түгелдей қалқып жүреді. Бұл ерекше өмір салты ғасырлар бойы қалыптасып, табиғатпен үйлесімді өмір сүрудің үлгісіне айналған. Қалқымалы ауылдар – Камбоджаның мәдениеті мен рухани дүниесінің айнасы іспетті.
Тонлесап көлі – өмірдің бастауы
Тонлесап – Оңтүстік-Шығыс Азиядағы ең ірі тұщы көл. Оның су деңгейі жыл мезгіліне қарай күрт өзгеріп, адамдардың тұрмысын түгел анықтайды.
- Жаңбырлы маусымда көл көлемі бес есеге дейін ұлғайып, маңайдағы алқаптарды су басады. Тұрғындар үйлерін алдын ала бамбук пен темір бөшкелерге орнатып, су деңгейіне қарай еркін қозғала алатындай етіп жасайды.
- Құрғақ маусым басталғанда, су тартылып, ауылдар көлдің ортасына жылжиды. Осылайша бүкіл елді мекен судың ырғағымен «бірге жүреді».
- Табиғатпен осылай үндесу – адамдардың суды өмірдің негізгі бөлігі ретінде қабылдауының көрінісі. Мұнда су әрі жол, әрі азық көзі, әрі тіршіліктің өзегі болып саналады.
Осы ерекше бейімделу арқасында Тонлесап Camбоджаның мәдени және экономикалық жүрегіне айналған.
Күнделікті өмір мен дәстүр
Қалқымалы ауылдардағы өмір сырт көзге өзгеше көрінгенімен, тұрғындар үшін бұл қалыпты тіршілік. Барлығы судың үстінде ұйымдастырылған және әр бөлшек табиғатпен үйлесім тапқан.
- үйлер ағаш пен бамбуктан салынып, астына бөшке немесе пластик қалтқылар орнатылады;
- тұрғындар қайықпен жүреді, ал кейде ол көлікпен қатар, жұмыс құралының да рөлін атқарады;
- кей отбасылар себетке отырғызылған көкөністер мен шөптерді су үстінде өсіреді;
- ауылдарда мектеп, шіркеу, дүкен және тіпті шағын кафелер де қалқып жүреді;
- өмірдің ырғағы табиғатқа тәуелді: күн шыққанда жұмыс басталып, күн батқанда тыныштық орнайды.
Мұндай өмір сүру үшін тепе-теңдік пен бейімделгіштік қажет. Су тасқыны не қатты жел тұрса, бүкіл ауыл қозғалып кетуі мүмкін. Бірақ адамдар мұны табиғи құбылыс ретінде қабылдап, стихиямен күреспейді – онымен бірге өмір сүреді.
Негізгі кәсіп – балық аулау
Камбоджадағы қалқымалы ауылдардың тіршілігі толығымен балық шаруашылығына байланысты. Тонлесап көлі елдің негізгі балық қорының көзін құрайды және мыңдаған отбасына күнкөріс береді.
- Ер адамдар таң атпай суға шығып, тор құрып, балық аулауға кіріседі. Күн сайынғы олжа ауылдың басты табыс көзіне айналады.
- Әйелдер ауланған балықты тазалап, кептіреді немесе тұздап, жергілікті нарықтарға сатады. Бұл дәстүрлі еңбек түрі ұрпақтан ұрпаққа жалғасып келеді.
- Балалар да ерте жастан балық аулауға бейімделеді: тор тігуге көмектеседі, қайық жүргізуді үйренеді және судың мінезін танып өседі.
- Кей отбасылар үй астында торлы қораптар орнатып, шағын балық фермасын ұстайды. Бұл оларға жыл бойы азық көзі мен табыс табуға мүмкіндік береді.
Балық шаруашылығы мұнда жай кәсіп емес – ол өмір салты, дәстүр мен табиғат арасындағы тепе-теңдік символы.
Қиындықтар мен сынақтар
Қалқымалы ауылдардағы өмір сырттай романтикалық көрінгенімен, шын мәнінде көптеген қиындықтармен қатар жүреді.
- құрғақ маусымда су деңгейінің төмендеуі қайықтардың қозғалысын қиындатады;
- жаңбырлы кезеңде дауыл мен тасқын кей үйлерді зақымдап, қауіпті жағдай тудырады;
- таза су мен медициналық көмекке қолжетімділік шектеулі;
- судағы қоқыс пен ластану экологиялық жағдайды күрделендіріп отыр;
- жастардың көбі тұрақты жұмыс пен білім іздеп, қалаға көшуге мәжбүр.
Соған қарамастан, бұл қауымдастықтар берік байланысын сақтап, өз дәстүрін жоғалтпай келеді.
Камбоджаның қалқымалы ауылдары – табиғат пен адамның үйлесімді өмір сүруінің жарқын мысалы. Мұнда ешқандай сән-салтанат жоқ, бірақ бар нәрсе – қарапайымдық, өзара көмек пен табиғатқа деген құрмет. Таңертең күн сәулесі судан шағылысып, кешке жел толқын тербеткен сәтте, бұл ауылдар мәңгілік тыныштық пен өмірдің шынайы мәнін еске салады.
