Мазмұны
Үй – әр адам үшін тыныштық пен қорғанның, жылылық пен тұрақтылықтың символы. Ол біздің эмоцияларымызды, естеліктерімізді және күнделікті өмірде жинаған энергиямызды сіңіреді. Сол себепті көптеген халықтар үйді тірі кеңістік ретінде қабылдап, оған ерекше құрметпен қараған. Үй тазалығы жай ғана тұрмыстық міндет емес, адамның ішкі күйімен және өмірлік тепе-теңдігімен тығыз байланысты. Сол себепті халық арасында күн батқаннан кейін үй жинауға болмайды деген түсінік қалыптасқан. Бұл тыйымның астарында тек наным емес, өмірлік тәжірибе мен ақылға қонымды себептер жатыр.
Дәстүрлер мен халық сенімдері
Адамдар ерте кезден-ақ түн түскеннен кейін үйдің энергетикасы өзгереді деп сенген.
- Кеш уақыты тыныштықтың мезгілі болып саналған. Күн батқан соң табиғаттың ырғағы баяулайды, ал үй адаммен бірге тынығуы тиіс деп ойлаған. Сол себепті үйді сыпырып, жиһазды жылжытып, шудың шығуы үйлесім мен тыныштықты бұзады деп есептелген.
- Қоқыс байлық пен берекенің нышаны ретінде қабылданған. Егер күн батқан соң үйден қоқыс шығарса немесе еден сыпырса, «ырыс пен сәттілік кетеді» деген сенім болған. Әсіресе қоқысты есік алдына төгуге тыйым салынған, өйткені ол отбасының несібесін қуып шығумен тең деп есептелген.
- Кешкі тыныштық киелі деп саналған. Күн ұясына қонған соң үй ішін сабыр мен тыныштық билеуі керек, ал қатты дыбыс немесе бос әурешілік үйдің рухын мазалайды деген түсінік болған.
Мұндай наным-сенімдер ғасырлар бойы жалғасып, халық даналығының ажырамас бөлігіне айналды.
Энергетикалық және рухани тұрғыдан
Тазалық – тек көзге көрінетін іс емес, ол кеңістікті артық энергиядан арылтудың тәсілі болып табылады.
- күндіз жарық пен қозғалыс үйге сергектік пен қуат әкеледі;
- кеш түскенде бұл қуат бәсеңдеп, тыныштық орнайды, сондықтан кез келген артық әрекет үйлесімге кедергі келтіреді;
- заттарды орнынан қозғау немесе еден сыпыру адамның ішкі тепе-теңдігін бұзып, мазасыздық туғызуы мүмкін;
- кеңістікті тазарту мен жеңілдету ең тиімді күндізгі уақытта жүреді, өйткені күн сәулесі үйді табиғи энергиямен толтырады.
Осылайша, бұл тыйымды адам мен табиғат арасындағы энергетикалық теңдікті сақтау тәсілі деп қарастыруға болады.
Практикалық және физиологиялық себептер
Күн батқаннан кейін үй жинамаудың өмірлік негізделген себептері де бар.
- Кешкі жарық тазалықты анық көруге мүмкіндік бермейді. Электр шамының жарығы табиғи күн сәулесін алмастыра алмайды, сондықтан шаң мен дақтар көзге байқалмай қалады. Бұл жағдайда еңбек көп, нәтиже аз болады.
- Ағза кешке тынығуды қажет етеді. Күн батқан соң адамның биологиялық белсенділігі төмендеп, дене мен ой тыныштыққа дайындала бастайды. Осы уақытта физикалық жұмыс жасау жүйкені шаршатып, ұйқының сапасын нашарлатуы мүмкін.
- Шу отбасы мен көршілердің тыныштығын бұзады. Пылесостың дауысы немесе қатты қозғалыс үй ішіндегі тыныш атмосфераға зиян тигізеді. Мұндай әбігерлік түнгі демалысты бұзып, ашушаңдық тудыруы ықтимал.
Сондықтан күндізгі уақытта үй жинау әлдеқайда пайдалы әрі нәтижелі.
Қазіргі көзқарас және тепе-теңдік
Бүгінде мұндай тыйымдарға көп адам сеніммен қарамайды, бірақ олардың астарында өмірдің табиғи ырғағын сақтау идеясы жатыр.
- егер үйді кешке жинауға тура келсе, тек жеңіл істермен шектелген дұрыс – үстелді сүрту, ыдысты жуу немесе киімді жинау;
- қатты жарық пен шу шығаратын техниканы қолданбаған жөн, себебі бұл көз бен жүйкеге артық салмақ түсіреді;
- қоқысты далаға шығармай, таңертең алып шығуға болады;
- үйдегі ауаны тазарту немесе хош иіс жағу да кешкі тазалықтың тыныш түрі болып саналады.
Мұндай тәсілдер тазалық пен үйлесімділікті сақтап, кешкі уақыттың табиғи тыныштығын бұзбайды.
Күн батқаннан кейін үй жинамау – бұл жай ғана ырым емес, ол адамның табиғатпен үндес өмір сүруін еске салатын даналық қағида. Күндіз еңбек етіп, кешке демалу – өмірдің ең дұрыс ырғағы. Адам осы тепе-теңдікті ұстанғанда ғана денсаулығын сақтап, үйін жылылық пен тыныштыққа толтыра алады. Түнгі тыныштық – рухтың демалысы, ал оны сақтау – отбасының үйлесімді өмірінің кепілі.
