Мазмұны
Грета Тунберг – климат әділеттілігі мен экологиялық жауапкершіліктің жаңа символына айналған тұлға. Оның есімі бүгінде әлемнің түкпір-түкпірінде белгілі, ал ашық сөзі мен табандылығы миллиондаған адамды ынталандырды. Бар болғаны бірнеше жыл ішінде ол жаһандық жылыну мен экология мәселелеріне бүкіл әлемнің назарын аудартып, бұл тақырыпты халықаралық деңгейдегі басты күн тәртібіне шығарды. Швед белсендісінің үлесі – жаппай экологиялық қозғалысты жаңа сатыға көтергені, қалың жұртшылықты нақты әрекетке шақырғаны.
Алғашқы қадамдар және жеке ынта
Грета 2003 жылы Швецияда дүниеге келген. Оның отбасы қоршаған ортаға қамқорлық танытатын және салауатты өмір салтын ұстанатын адамдар еді. Бала кезінен табиғатқа ерекше сезімталдық танытқан қыз он бір жасында климат дағдарысының ауқымы жайлы білгенде депрессияға ұшырап, мектепке барудан бас тартқан. Сол кезде ол ересектердің немқұрайлылығы мен саясаткерлердің баяу қимылы тұтас буынның болашағына қауіп төндіретінін ұғынды. Осы ой оның нақты әрекетке көшуіне түрткі болды.
- Грета парниктік газдар шығарындылары, орманның жойылуы мен атмосфераның ластануы туралы ғылыми деректерді терең зерттеді;
- ол ұшақпен ұшудан бас тартып, вегандыққа көшті, өз өмірінде экологиялық сананы бірінші орынға қойды;
- ата-анасы мен жақындарының қолдауы оған психологиялық қиындықтарды жеңуге, уайымын нақты іске айналдыруға көмектесті;
- өзінің көміртекті ізін азайту әрекетімен замандастарына да, ересектерге де үлгі болып, көптеген адамның өмір салтын қайта қарауға себепкер болды.
Осы тізбекті әрекеттер Гретаны қысқа мерзімде экологиялық қозғалыстың жаңа тұлғасына айналдырды.
«Болашақ үшін жұма» және халықаралық мойындау
2018 жылдың тамызында Гретаның белсенділігі жаңа сатыға көтерілді: ол алғаш рет Швеция парламентінің алдында жеке пикетке шығып, биліктен климат мәселесінде нақты шешім талап етті.
- Қолында «Климат үшін мектеп ереуілі» деп жазылған плакат ұстаған Грета әр жұма сайын сабаққа бармайтын болды. Осыдан кейін бүкіл әлемге таралған Fridays for Future («Болашақ үшін жұма») қозғалысы басталды, оған қысқа уақыт ішінде мыңдаған жасөспірім қосылды.
- Наразылық акциялары Еуропа, Америка, Азия және Австралияның жүздеген қаласына жайылды. Жастар көшеге шығып, саясаткерлерден Париж келісімін орындауды, жаңартылатын энергия көздеріне көшуін талап етті.
- Грета БҰҰ саммиттері мен Давостағы Дүниежүзілік экономикалық форум сияқты ірі халықаралық мінберлерде сөз сөйледі. Ол әлемдік көшбасшыларды нақты әрекетке шақырып, олардың үнсіздігін ашық сынға алды.
- Қарапайымдылығы мен шынайылығы арқасында Грета миллиондаған адамның сеніміне ие болды, оның сөзі әлемдік БАҚ-та, сарапшылар мен ғалымдардың баяндамаларында жиі айтылды.
Fridays for Future қозғалысы қоғамның климатқа деген көзқарасын түбегейлі өзгертті, ғылыми деректерге баса мән беріп, ересектерді де жаңаша ойлауға итермеледі.
Ықпал және мойындалу
Грета Тунберг қысқа мерзім ішінде климат мәселесінде ең танымал дауыстардың біріне айналып, халықаралық марапаттар мен сыйлықтарға ие болды.
- оны Нобель бейбітшілік сыйлығына ұсынды, көптеген беделді халықаралық марапаттарды иеленді;
- TIME журналы Гретаны жылдың ең ықпалды адамдарының қатарына қосты, ал оның фотосуреті әлемдік басылымдардың мұқабасына шықты;
- Тунберг жазған кітаптар ондаған тілге аударылды, оның идеялары әлем елдерінің мектеп бағдарламаларына енді;
- белсенді қыздың бастамасымен бірнеше ел үкіметі көміртекті шығарындыларды азайту мен экологиялық көлікті дамытуға бағытталған заңдар қабылдады;
- ол Рим папасы, ықпалды саясаткерлер, ірі бизнес өкілдерімен кездесіп, нақты уәде мен шешімдерге қол жеткізді;
- Гретаның үлгісі жаңа жас көшбасшылардың толқынын қалыптастырып, экологиялық әділеттілік үшін күресті жалғастырды;
- оның айналасына жүздеген қоғамдық ұйым, ғалым және ерікті топтасып, «жасыл» күн тәртібін алға шығарды.
Гретаның іс-әрекеті – бір адамның табандылығы мен шынайылығы жаһандық мәселеге жаңаша үн қосуға болатынын көрсетті.
Грета Тунберг жастардың да әлемді өзгертуге күші жететінін дәлелдеді: жас болса да, оның талапшылдығы мен жеке үлгісі миллиондаған адамның көзқарасын өзгертті. Оның арқасында климат проблемасы енді тар сала өкілдерінің тақырыбы ғана емес, бүкіл қоғам талқылайтын өзекті сұраққа айналды. Гретаның өмір жолы – планетамыздың болашағы әрқайсымыздың жауапкершілігімізде екенін еске салатын маңызды өнеге.
