Мазмұны
Халықтық дәстүрлердің көбінде қарапайым әрекеттердің артында терең мағына жатады. Мұндай әдет-ғұрыптар мерекелік көңіл күй қалыптастырып, адамдарды ортақ қуанышқа біріктіреді. Қазақ мәдениетінде қуанышты сәттерді айрықша белгілейтін салттар аз емес. Солардың бірі – «шашу», ол той-думанмен және жақсы хабарлармен тығыз байланысты. Бұл дәстүрдің мәнін түсіну ұлттық рух пен мерекенің шынайы мазмұнын сезінуге көмектеседі.
Дәстүрдің шығу тегі мен мәні
«Шашу» – қуанышты оқиғаға байланысты тәттілерді, тиындарды немесе ұсақ дәмді тағамдарды жұртқа шашу арқылы жасалатын салт. Оның тамыры көшпелі өмір салтымен сабақтас, онда береке мен ырысқа ерекше мән берілген. Молшылықты өзгелермен бөлісу үйге құт болып оралады деген сенім қалыптасқан. Осы әрекет арқылы адам өзінің қуанышын жасырмай, айналасына таратады. Сондықтан шашу әрдайым шаттық пен көтеріңкі көңіл күймен қатар жүреді.
Қандай жағдайларда шашу жасалады
Бұл дәстүр көбіне ел үшін немесе отбасы үшін маңызды саналатын сәттерде орындалады. Ол оқиғаның маңызын айқындап, қуаныштың ортақ екенін білдіреді. Шашу жеке отбасы аясында да, көпшілік қатысатын жиындарда да жасала береді. Осы арқылы ақ ниет пен ізгі тілек білдіріледі.
Төмендегі жағдайлар шашу жасауға ең жиі себеп болады.
- баланың дүниеге келуі жаңа өмірдің басталуын білдіреді;
- үйлену тойы екі әулеттің бірлігі мен жаңа отбасының құрылуын көрсетеді;
- алыстан келген қонақты қарсы алу құрмет пен сағыныштың белгісі саналады;
- үлкен жетістік немесе қуанышты хабар еңбектің жемісі ретінде аталып өтеді.
Әрбір жағдайда шашу мерекелік әсерді күшейтеді.
Шашуға қолданылатын заттардың символикасы
Шашуға арналған заттар кездейсоқ таңдалмайды. Көбіне тәттілер пайдаланылады, себебі олар қуаныш пен жағымды сәттердің белгісі болып саналады. Кейбір жағдайда тиындар қосылады, бұл материалдық береке мен тұрақтылықты меңзейді. Бұрынғы кезде кептірілген жемістер немесе дәндер қолданылған, олар мол өнім мен өсіп-өркендеуді білдірген. Осылайша әрбір элементтің өзіндік мағынасы бар.
Мерекелік ортадағы әлеуметтік рөлі
Бұл салт адамдарды бір сәтке болса да теңестіріп, ортақ қуанышқа жұмылдырады. Шашылған тәттілерді үлкені де, кішісі де бірге теріп алады. Осындай көрініс бірлік пен жақындық сезімін қалыптастырады. Ешкім мерекеден шет қалмайды. Нәтижесінде той немесе қуанышты жиын жанданып, есте қаларлық сипат алады.
Қазіргі заманда дәстүрдің сақталуы
Өмір салты өзгергенімен, шашу дәстүрі бүгінге дейін маңызын жоғалтқан жоқ. Ол заманауи жағдайға оңай бейімделіп, өзінің бастапқы мәнін сақтап келеді. Қала өмірінде де бұл әдет формальдылық емес, шынайы қуаныштың белгісі ретінде қабылданады. Ата-ана баласына, үлкендер жастарға осы салтты көрсетіп, үйретеді. Осы арқылы ұрпақтар арасындағы байланыс үзілмей жалғасады.
Шашу – қарапайым көрінгенімен, терең мағынаға ие дәстүр. Ол жомарттықты, қуанышты бөлісуді және жақсылыққа деген сенімді білдіреді. Бұл салт мерекенің шынайы рухын күшейтіп, адамдарды жақындастырады. Оның сақталуы ұлттық мәдениетке деген құрметтің белгісі саналады. Сол себепті шашу бүгінгі күнде де қазақ мерекелерінің ажырамас бөлігі болып қала береді.
